بزرگنمايي:

آریا جوان -
بی‌بی‌سی فارسی یک دهه پس از تأسیس تغییر استراتژی می‌دهد؟
٥٦٠
١
صبح نو / شبکه تلویزیونی «بی‌بی‌سی فارسی» اعلام کرده برنامه‌ای آموزشی برای کودکان در پنج قسمت پخش خواهد کرد.
تقریبا 10 سال و 6 ماه بعداز اینکه شبکه بی‌بی‌سی تلویزیون فارسی خود را برای اثر‌گذاری در انتخابات سال 1388 راه‌اندازی کرد، خبر رسید این شبکه قصد دارد برنامه‌ای ویژه کودکان روی آنتن ببرد. تعجب نکنید، چون درست خواندید. این خبر را خودِ این شبکه در یکی از بخش‌های خبری‌اش اعلام کرده و درباره جزئیات آن نیز توضیح مختصری داده است. بنابر اعلام ایمان بشری، که در واحد دوبلاژ این شبکه مشغول فعالیت است، قرار است برنامه آموزشی پنج‌قسمتی برای کودکان با موضوعات آموزش زندگی، نگهداری از حیوانات خانگی و نحوه برخورد با آن یا آشنایی با ساخت وسایل ورزشی و دیگر موضوعات جذاب برای آنان پخش کنند. برنامه‌ای که شبکه بی‌بی‌سی فارسی قصد دارد آن را پخش کند و برای دوبله آن از کودکان فارسی‌زبان مهاجر استفاده کرده، «قدونیم‌قد» نام دارد.
دیگر برنامه‌ای که این شبکه ساخته، «مستر میکر» نام دارد که ویژه کودکان پیش‌دبستانی است. این برنامه از سال 2007 پخش می‌شود و در آمریکا و آمریکای لاتین هم پخش شده است. «مستر میکر» از بخش‌های انیمیشن، زنده، عروسکی و اسپین‌آفی به‌نام «مستر مِیکر به شهر می‌آید» تشکیل شده است. نقش «مستر میکر» را فیل گلگر بازی می‌کند و در هر قسمت، روش مبتکرانه‌ای برای ساخت اشیاء یا اسباب‌بازی‌های گوناگون به‌کار می‌گیرد و به کودکان می‌آموزد چگونه با استفاده از وسایل خیلی ساده در منزل، چیزهای جالبی بسازند. جالب اینجاست بی‌بی‌سی فارسی در اولین اقدام از محصولات شبکه سی‌بیبیز (CBeebies) استفاده می‌کند که شبکه تلویزیونی بریتانیایی است و به بی‌بی‌سی تعلق دارد و هدف و شعار آن، «آموزش کودکان کمتر از 10 سال ازطریق بازی و سرگرمی در محیطی همیشه مطمئن و سالم» و «برنامه‌ها و تولیدات باکیفیت بیشتر بریتانیایی» است. این شبکه کارش را 11فوریه2002 آغاز کرد و تاکنون جوایز متعددی ازجمله «بفتای کودکان» را دریافت کرده است.
نکته مهم این است که این برنامه‌ها صرفا به‌قصد سرگرمی پخش نمی‌شود و بیشتر جنبه آموزشی دارد. این شبکه بعد از اینکه مخاطب خود را در بزرگسالان پیدا کرده، قصد دارد کودکان را نیز به دایره مخاطبان خود وارد کند و این مسأله را هم رسما اعلام می‌کند. مشخص است بی‌بی‌سی فارسی در پخش این نوع برنامه‌ها به‌سمت الگو‌سازی سبک زندگی غربی تمایل دارد و ازآنجاکه سایر شبکه‌های فارسی‌زبان در افول کامل به‌سر می‌برند، ظاهرا مسوولان ارشد این شبکه تصمیم گرفته‌اند فعلا جای خالی کوچکی برای آن‌ها در شبکه خودشان بازکنند.
واکنش رییس شبکه کودک به اقدام بیبی‌سی فارسی
نخستین کسی که به این اقدام شبکه بی‌بی‌سی فارسی واکنش نشان داد، آقای محمد سرشار، مسوول شبکه کودک سیما (پویا و نهال) بود. وی در مطلبی به جنبه‌های مختلف این اقدام اشاره کرد و نوشت: روباه پیر این‌بار خودش وارد جبهه هجمه فرهنگی به کودکانمان شده و قرار است با بودجه وزارت خارجه انگلیس در بی‌بی‌سی فارسی برنامه‌هایی برای کودکان پخش کند.
این اقدام سازمان دولتی بی‌بی‌سی علیه ایران سه جنبه دارد: 1. شبکه‌های فارسی‌زبان کودک در جذب مخاطب شکست خورده‌اند و در سه سال اخیر، دچار ریزش شدید مخاطب شده‌اند. آن‌گونه که با موفقیت‌های شبکه کودک سیما، سردمدار این جنگ نیابتی، یعنی # جم_جونیور، ریزش 9درصدی مخاطب را تجربه کرده (اینجا فرصت مناسبی برای شرح این رویارویی پنهان نیست)؛ 2. جنگ دشوارتری در پیش است. بخش کودک بی‌بی‌سی ‌فارسی حریف قَدَری برای شبکه کودک خواهد بود؛ چراکه روی یکی از بزرگ‌ترین و قوی‌ترین آرشیوهای برنامه‌سازی کودک دنیا، یعنی سی‌بیبیز (خردسال) و سی‌بی‌بی‌سی (کودک)، نشسته و با دوبله این گنج بزرگ، سال‌ها تجربه آن‌ها را با خود حمل می‌کند؛ 3. راه‌اندازی بخش کودک، مقدمه راه‌اندازی شبکه بی‌بی‌سی کودک فارسی‌زبان خواهد بود و این جنگ نرم رسانه‌ای علیه کودکان ما، ابعاد وسیع‌تری پیدا خواهد کرد. به یاری خداوند ما در شبکه کودک درکنار خانواده‌ها، برای این جبهه جدید آماده خواهیم شد. امیدوارم بزرگانی هم که باید پشتیبان مجاهدان فرهنگی و والدین خط‌مقدم این نبرد باشند، حمایت‌های خود را بسیار بیشتر کنند.
نگاهی به گذشته
سال‌ها قبل، وقتی شبکه‌های فارسی‌زبان در حوزه فیلم و سریال مثل قارچ و یک‌شبه سر از خانه‌های درمی‌آوردند، بسیاری هشدار دادند روند افزایش مخاطبان این شبکه‌ها نگران‌کننده خواهد بود. در‌حالی‌که صداوسیما به‌دلیل نپرداختن به سوژه‌های حساس و بعضا خط‌قرمزی، توان رقابت با این شبکه‌ها را نداشت، کانال‌های فارسی‌زبان جم تی‌وی و فارسی‌وان با دست‌گذاشتن روی خطوط قرمز و البته پرداختن به عشق‌های مثلثی توانستند در مدت کوتاهی، مخاطبان زیادی را از میان بانوان تحصیل‌کرده و بعضا خانه‌دار جذب کنند که کرد. حالا که مدت‌ها این شبکه دیگر آن جذابیت و مخاطب سابق را ندارند و در‌حالی‌که صداوسیما توانسته خود را در برنامه‌سازی و سریال‌سازی ارتقا دهد، این شبکه تلویزیونی دولتی انگلیس است که به بازوی فارسی‌زبان خود دستور جذب مخاطب جدید می‌دهد، آن‌هم مخاطبی تازه و دست روی کودکان می‌گذارد و قصد دارد خانواده‌ها را یک‌جا پای تلویزیون بنشاند. این زیرکانه‌ترین شیوه برای ترویج مسائلی در حوزه سبک زندگی تعریف می‌شود و البته احتمالا این پاسخ از الان برای منتقدان آماده خواهد بود که پخش برنامه از تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی برای کودکان به‌هیچ‌وجه جنبه سیاسی ندارد.