بزرگنمايي:

زهرا کهرام دبير سمينار ازدواج کودکان در مناطق حاشيه که در  دانشگاه علم و صنعت با حضور فعالان اجتماعي، حقوقي، دانشگاهي و ... برگزار شد، با بيان آنکه جمعيت امداد دانشجويي امام علي (ع) پژوهشي را در خصوص عوامل و پيامدهاي ازدواج کودکان در محلات حاشيه‌اي کشور در ميان اقوام مختلف انجام داده است، اظهار کرد: از سال 92 سمينارهاي تخصصي جمعيت امام علي (ع) در زمينه‌هاي مختلفي همچون کودکان کار و خيابان، اعتياد کودک و ... برگزار شد و امروز يکي ديگر از مسائلي که ما به عنوان فعال اجتماعي هر روز با آن درگير هستيم و نبايد در مقابل آن سکوت کنيم مسئله نگران کننده و تلخ «ازدواج کودک» در کشور است.

وي در تشريح نتايج پژوهش مذکور گفت: تعداد زيادي از ازدواج‌هايي که در سنين کودکي رخ مي‌دهند، به هيچ عنوان ثبت نمي‌شوند و به همين دليل کودکان حاصل از اين ازدواج‌ها فاقد شناسنامه بوده و در نهايت به جمعيت پنهان کشور مي‌افزايند، اين در حاليست که هر چند در حاشيه شهرها ازدواج در سن پايين رواج دارد اما از طرفي در متن شهر و به ويژه در مناطق مرفه‌نشين سن ازدواج رو به افزايش بوده و بالاتر مي‌رود.

وي ادامه داد: پژوهش جمعيت امام علي (ع) در خصوص ازدواج کودکان در ميان اقوام مختلف ايران ، تابستان و پاييز 95 در 17 استان کشور بر روي بيش از 500 مورد کودکي که تجربه ازدواج در سنين پايين داشته‌اند انجام شده است.

وي افزود: مطالعات و شواهد موجود نشان مي‌دهد که ريشه بسياري از معضلات زنان به ازدواج آنها در سنين کودکي باز مي‌گردد از جمله اين معضلات مي‌توان به رشد بي رويه جمعيت بدون اوراق هويتي در مناطق حاشيه، محروميت از تحصيل، ثبت نشدن ازدواج‌ها و شيوع پديده کودک – بيوه و ... اشاره کرد.

وي در ادامه ضمن اشاره به نبود آمار دقيق از ازدواج‌ها و طلاق‌هاي ثبت نشده در کشور، عدم توجه به جمعيت پنهان در سياستگذاري‌هاي کشور، فقدان بررسي‌ها و اقدامات لازم در خصوص آسيب‌هاي اجتماعي حاصل از ازدواج کودکان، رشد منفي جمعيت در مرکز شهرها و رشد مثبت جمعيت در حاشيه شهرها و همچنين کاهش شاخص توسعه انساني در کل کشور، گفت: همه اين عوامل باعث شده‌اند که به اهميت بررسي مسئله ازدواج کودک در ايران واقف شويم و اين موضوع را در دستور کار خود قرار دهيم زيرا در حال حاضر لزوم ارائه راهکارهايي به منظور به حداقل رساندن آسيب‌هاي ناشي از ازدواج کودک به ضرورت در جامعه احساس مي‌شود.

دبير سمينار ازدواج کودک ادامه داد: اين پژوهش در استان‌هاي قم، خوزستان، سيستان و بلوچستان، تهران، بوشهر، خراسان رضوي، آذربايجان شرقي، گلستان، مازندران، ايلام، اصفهان، هرمزگان، البرز، کرمانشاه، کرمان، زنجان و همدان انجام شده است و موارد مورد مطالعه در آن زنان و مردان کمتر از 35 سالي که قبل از 18 سالگي ازدواج کرده‌اند، بودند.

وي ادامه داد: بر اساس ماده 1041 قانون مدني عقد نکاح دختر قبل از رسيدن به سن 13 سال تمام شمسي و پسر قبل از رسيدن به سن 15 سال تمام شمسي منوط به اذن ولي به شرط مصلحت با تشخيص دادگاه صالحه است.

وي در خصوص آمار و ارقام ازدواج کودکان در ايران نيز اظهار کرد: 17 درصد ازدواج دختران در ايران پيش از رسيدن به 18 سالگي بوده و طبق تازه‌ترين آمار ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور بر اساس آمار 9 ماهه اول سازمان ثبت احوال ايران در سال 94 اعلام شد که بيش از 5 درصد زناني که در اين مدت ازدواج کرده‌اند کمتر از 15 سال سن داشته يعني 28 هزار و 242 نفر قبل از رسيدن به 15 سالگي ازدواج کرده‌اند و بيش از 204 هزار ازدواج دختران در سنين 15 تا 19 سال در اين دوره از سال ثبت شده است.

کهرام ادامه داد: بر اساس آمار رسمي ثبت شده بيشترين آمار ازدواج و طلاق کودکان در استان‌هاي سيستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوي، آذربايجان شرقي و غربي، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران است.

وي در خصوص علل ازدواج کودک در ايران نيز بر اساس اين پژوهش اظهار کرد: ارزش‌هاي سنتي و مذهبي در راستاي حفظ آبرو و شرف خانوادگي در زمينه فرهنگي در راستاي سيستم پدرسالاري از عوامل موثر بر ازدواج کودکان در ايران محسوب مي‌شود.

دبير سمينار ازدواج کودک ادامه داد: آسيب‌هاي اجتماعي خانواده از جمله فقر، محروميت از تحصيل، اعتياد و مهاجرت در راستاي کاهش بار اقتصادي و تامين هزينه‌هاي ناشي از اعتياد خانواده از ديگر عوامل ازدواج زودرس کودکان در ايران محسوب مي‌شود.

کهرام در ادامه پيامدهاي ازدواج کودک را در دو جنبه اجتماعي و جسمي دانست و گفت: پيامدهاي اجتماعي ازدواج کودک از جمله ثبت نشدن ازدواج‌ها و نداشتن اوراق هويتي، ظهور پديده کودک بيوه، خشونت خانگي و همسرآزاري، رشد بي رويه جمعيت پنهان در مناطق حاشيه، تن فروشي، فرار از خانه، کارتن خوابي، محروميت تحصيلي، فاصله سني زياد با همسر، خودسوزي و خودکشي، محدوديت حمايت اجتماعي و قانوني با توليد چرخه اعتياد، نداشتن مهارت براي ورود به بازار کار، نداشتن مهارت فرزندپروري، بازتوليد چرخه فقر، چرخه کار کودک و چرخه ازدواج کودک است.

وي در خصوص پيامدهاي جسمي ازدواج کودک نيز تصريح کرد: افزايش سقط، زايمان زودرس، افزايش تولد نوزادان کم وزن در سنين نوجواني، فشار زياد براي بارداري، حاملگي و ساير بيماري‌هاي مرتبط با HIV مثبت، افزايش آسيب پذيري در برابر انزواي اجتماعي، بلوغ زودرس، سوء تغذيه، شاخص و توده بدني پايين، قد کوتاه، لگن باريک، زايمان طولاني، خونريزي شديد، عدم آگاهي از بهداشت باروري و تنظيم خانواده و ... نيز از پيامدهاي جسمي ازدواج کودکان محسوب مي‌شود.

وي در خصوص پيامدهاي رواني ازدواج کودک نيز اظهار کرد: شيوع اختلالات خلقي از جمله افسردگي، اختلالات اضطرابي، وسواس و اختلالات پانيک، فقدان رسيدن به استقلال شخصي و بلوغ فکري، جدايي از خانواده و دوستان، از دست دادن حمايت آنها همچنين از دست دادن آزادي تعامل با همسالان و مشارکت در فعاليت‌هاي اجتماعي، تضعيف فرصت‌هاي رشد و توسعه و طي کردن ناقص مراحل رشد رواني اجتماعي از پيامدهاي رواني ازدواج کودکان است.

دبير سمينار ازدواج کودک در خصوص پراکندگي قوميتي ازدواج کودک در ايران نيز اظهار کرد: اين مسئله 15 درصد در ميان اقوام ترک، 4.5 درصد در اقوام کرد، 3.8 درصد در اقوام لر، 15 درصد فارس، 4.5 درصد لک، 8.5 درصد بلوچ، 8 درصد عرب، 2.5 درصد سيستاني، 4.7 درصد هزاره، 8 درصد پشتو، 10 درصد تاجيک،‌ 12 درصد مازني، 2.5 درصد ازبک، 0.5 درصد گيلک و 0.5 درصد در ميان ساير اقوام پراکندگي دارد.

کهرام در خصوص شيوع جنسيتي ازدواج کودک در ايران اعلام کرد: فراواني ازدواج کودک در ايران 35 درصد در ميان مردان و 65 درصد در ميان زنان است و از نظر ميزان سواد نيز  37.5 درصد آنها بي سواد، 37.5 درصد کمتر از سيکل، 22 درصد کمتر از ديپلم و 3 درصد بالاتر از ديپلم هستند.

دبير سمينار ازدواج کودک در خصوص ميزان درآمد اين افراد نيز اظهار کرد: 69.5 درصد آنها ميزان درآمد ماهيانه‌شان در صورت شاغل بودن کمتر از 500 هزار تومان، 27 درصد بين 500 تا يک ميليون تومان، و 3.5 درصد بيش از يک ميليون تومان است.

وي در خصوص وضعيت تاهل آنها نيز گفت: 82 درصد اين افراد همچنان متاهل، 5 درصد مطلقه، 5 درصد داراي همسر فوت شده، 4 درصد همسر رها کرده، 2 درصد همسر از کار افتاده و 2 درصد همسران زنداني هستند.

وي در خصوص سن ازدواج در اين افراد نيز تصريح کرد: 25.5 درصد بين 11 تا 13 سال، 55 درصد بين 14 تا 16 سال، 18 درصد بين 17 تا 18 سال و 2 درصد کمتر از 10 سالگي ازدواج کرده‌اند.

دبير سمينار ازدواج کودک در خصوص وضعيت اعتياد در ميان آنها نيز گفت: 78 درصد اين افراد داراي پدر معتاد، 16 درصد داراي مادر معتاد و 6 درصد داراي والدين معتاد بوده‌اند.

وي دلايل ازدواج اين افراد را نيز تصريح کرد: 68 درصد اين افراد به علت سنت‌هاي قومي، 2 درصد به علت اعتياد، 9 درصد فقر، 17 درصد علاقه و 11 درصد بنا به ساير علل مجبور به ازدواج در کودکي شده‌اند.

دبير سمينار ازدواج کودک در خصوص رضايت اين افراد از سن ازدواجشان نيز گفت: 40 درصد اين افراد اصلا از سن ازدواج خود راضي نبودند، 11 درصد خيلي کم، 12 درصد کم، 13 درصد تا حدودي، 17 درصد زياد و 7 درصد خيلي زياد از ازدواجشان در سن کودکي راضي هستند.

وي در خصوص سابقه سقط جنين اين افراد نيز گفت: 80 درصد آنها سابقه سقط مکرر نداشته و 20 درصد نيز سابقه سقط داشتند؛ همچنين آنکه 56 درصد از اين افراد از وسايل پيشگيري از بارداري استفاده کرده و 44 درصدشان نيز از اين وسايل استفاده نکرده‌اند؛ علاوه بر آن 11 درصد از اين افراد ازدواج قبل از بلوغ داشته، 74 درصد ازدواج بعد از بلوغ و 15 درصد ازدواج همزمان با بلوغ را تجربه کرده‌اند.

کهرام در خصوص ميزان تجربه خشونت‌هاي خانگي در اين افراد نيز اظهار کرد: 47 درصد اين افراد داراي تجربه کوفتگي، 21 درصد جراحت، 53 درصد شکستگي و 3 درصد نقص عضو شدند؛ اين در حاليست که 5 درصد از آنها اختلاف سني 15 تا 40 سال، 10 درصد اختلاف سني 10 تا 15 سال و 85 درصد اختلاف سني کمتر از 10 سال را تجربه کرده‌اند.

وي در پايان پيشنهاد کرد: به منظور جلوگيري از بروز و شيوع اين آسيب در کشور مي‌توان فرهنگ سازي از طريق رسانه، آموزش و پرورش، ايجاد زيرساخت‌هاي آموزشي، ضمانت اجرايي براي تحصيل کودکان، ارائه پيشنهادات کاربردي و تخصصي در راستاي اصلاح ساختارهاي اجرايي و سنت‌ها را در دستور کار قرار داد.