بزرگنمايي:

بلوغ دختران
با شناخت ابعاد مختلف بلوغ ، دختران اين مرحله را با اضطراب کمتر و آرامش بيشتري پشت سر مي گذارند.

در قسمت قبل به نقش جنسي و هويت جنسي اشاره شد و همين طور گفتيم که عدم تناسب در هيکل و شکل ظاهري مان گاهي باعث مي شود تصوير ذهني ناخوشايندي از خود داشته باشيم و اين مسئله گاهي باعث مي شود اعتماد به نفس مان را از دست بدهيم.

عزت نفس
از دوران قبل جنيني، يعني وقتي که شخصيت پدر و مادرمان در خانواده هايشان ساخته مي شد تا همين حالا که در حال تاجگذاري هستيم، مجموعه ارزش ها، باور ها و آرمان هايي به صورت تدريجي و به مرور زمان در ذهن ما شکل گرفته است.مثلا اگر فرهنگ پدر و مادرمان مذهبي و سنتي باشد و مادرمان هنگام بارداري قرآن بخواند و مراقب حرف هايي که مي شنود يا مي گويد، باشد و پدرمان مواظب باشد حق کسي را پايمال نکند،يک نوع نظام ارزشي در ذهن ما شکل مي گيرد و اگر مادرمان مراقب اعمال و رفتارش نباشدنوع ديگري از نظام ارزشي در ما به وجود مي آيد.ما بر اساس آن ارزش ها رفتار خود را شکل مي دهيم و هر عملي را که انجام مي دهيم با اين ارزش ها مقايسه مي کنيم و از اين مقايسه يا احساس خوشنودي مي کنيم و به خود نمره خوبي مي دهيم که به آن خود ارزشي و عزت نفس مي گويند و يا احساس شکست مي کنيم.

وقتي ما کودک بوديم عزت نفس بالايي داشتيم؛ ولي از روزي که حال و هواي نوجواني به سراغمان مي آيد،تقريباً از دوره رشد جهشي به تدريج عزت نفس مان افت پيدا مي کند.

وقتي طوفان نوجواني به پا شد ما را از مهرباني و آرامش به پرخاشگري و آشفتگي کشاند. ديگران از ناهماهنگي انداممان حرف زدند و آينه هم آن را تاييد کرد. افت تحصيلي پايش را روي کارنامه هايمان گذاشت و... در همه اين لحظه ها ، هنگام ارزشيابي شخصيت مان يا ارزيابي جسم مان کمتر نمره مثبت گرفتيم و اين احساس به سراغمان آمد که عزت نفسمان ترک برداشته.

اما مطالعات روان شناختي نشان مي دهد که مفهوم "عزت نفس" در طي دوران نوجواني پيوسته و در حال رشد است و فقط کمي دقت و مراقبت از طرف خانواده و جامعه لازم دارد تا آشفتگي و تزلزلي که در سيستم اعتماد به نفس در دوران نوجواني احساس مي شود ، پيشرفت نکند.

به نظر روان شناسان اجتماعي دو پايگاه مهم در رشد عزت نفس ما در دوران نوجواني تاثير مستقيم دارند:
1. پدر و مادر و روابط آن ها با يکديگر: هر چه افراد در زندگي براي ما مهم تر باشند، تاثير بيشتري بر عزت نفس مان دارند. به همين دليل پدر و مادر بيشترين اثر را روي ما مي گذارند. هر چه عزت نفس پدر و مادرمان بالا باشد، عزت نفس ما نيز بالاتر مي رود؛ چون انسان هايي که عزت نفس بالايي دارند با ديگران صميمي تر برخورد نموده و اين گونه والدين با کودکانشان راحت تر و دوستانه تر رابطه برقرار مي کنند و توان مندي ها ، استعداد ها و صفات خوب و بد فرزندانشان را منطقي تر مي پذيرند. اگر براي کودکانشان محدوديت قائل شوند،دليل آن را توضيح مي دهند و آن ها را بيشتر مورد حمايت قرار مي دهند.خصوصيت مثبت فرزندشان را در جمع بازگو مي کنند و رفتار منفي ديني و اخلاقي يا اجتماعي را با زبان ساده اي که نوجوان آن را درک کند شرح مي دهند.

2. جايگاه ما در گروه: با تعيين جايگاه ما دومين قدم عزت نفس در اجتماع برداشته مي شود.گروهي که ما در آن هستيم و گروه همسالان و جمع هاي دوستانه و جايگاهي که در بين آن ها داريم ، عامل مهمي در بالا بردن عزت نفس ما دارد. ميزان سازگاري، سنخيت و همزاد پنداري ما هنگام ارتباط با گروه همسالان آرام آرام ضعف يا قدرت شخصيت ما را رقم مي زند. اگر گروه دوستان ما در مسير ارزش هاي خانواده مان باشند و از جهت فکري ، اجتماعي و اقتصادي با هم فاصله چناني نداشته باشيم، رشد سريع تري در بالا بردن عزت نفس مان خواهيم داشت و اگر گروهي که پس از نظام خانواده به آن وابسته مي شويم با گرايش ها و باورهايمان همخواني نداشته باشد، در سيستم عزت نفس ما اختلال ايجاد مي کند.

حالا اگر به هر دليل احساس مي کنيم در سيستم عزت نفس مان اختلال هايي ايجاد شده راهبرد هايي براي بهبود بخشيدن به آن وجود دارد:
1. مهارت هاي جديد ياد بگيريم: استعداد ها و توانمندي هايمان را کشف کنيم و در راه بارور کردن يا رشد توانايي هايمان تلاش کنيم.

آموزش مهارت ها در کنار زندگي روزمره احساس شايستگي و مفيد بودن را در ما تقويت مي کند.

2. طور ديگري نگاه کنيم: بايد شناخت جديدي نسبت به صفات و خصوصيات شخصي مان پيدا کنيم. صفات بد و خوب مان را مرور کنيم و دليل اصلي آن را جويا شويم. شناخت جديد به ما ياد مي دهد اين فيلتر را که ديگران روي ذهنمان نصب کرده اند، تغيير دهيم و به مسائل جور ديگري نگاه کنيم. اگر احساس مي کنيم عزت نفسمان دچار مشکل شده به کمک مادر، دوست يا يک درمانگر، اتفاقي را که باعث احساس حقارت در ما شده بازگو و دليل ارزش گذاري منفي از آن حادثه را جستجو کنيم تا به شناخت جديدي از مسائل برسيم.

3.به نکات مثبت شخصيت و زندگي مان بيشتر توجه کنيم: افراد موفق آن هايي نيستند که از ما با استعداد تر ، زيبا تر يا ثروتمند ترند. افراد موفق به خصوصيات مثبت شخصيتي شان بيشتر توجه مي کنند و اين جنبه ها را پرورش مي دهند.

4. عضو يک گروه ديني شويم: اريکسون معتقد است: ما در دوره نوجواني نياز داريم به مکتب هاي عقيدتي پايبند باشيم. چون دينداري باعث مي شود جهت گيري ثابت و مستمري در زندگي شخصي و اجتماعي دنبال کنيم. روان ما به دنبال وحدت بخشيدن و يکپارچه کردن ايده ها و عقايد مختلف است و وقتي به جهان بيني منسجم و قابل قبولي مي رسيم از به هم ريختگي و آشفتگي شخصيتي دور مي شويم و عزت نفسمان بالا مي رود.

5. ورزش را فراموش نکنيم: ورزش هاي گروهي براي رشد عزت نفس مفيد تر است. چون احساس تعلق ما را به يک گروه يا جمع مشخصي پرورش مي دهد. حتي ورزش هاي فردي منظم کمک مي کند تا استرس هايمان را کاهش دهيم. با کم شدن استرس هورمون "سيروتونين" ترشح مي شود و ما را شاداب تر مي کند و مي توانيم راحت تر افکار منفي را دور بريزيم . به جاي غصه خوردن ، مثبت انديش شويم و به جاي بزرگ کردن مشکلات به دنبال راه چاره براي حل آن ها بگرديم.