بزرگنمايي:
19
آوريل روز جهاني دوچرخه سواري نام دارد. وجود يک ميليارد دوچرخه در جهان
که تعداد آن دو برابر اتومبيل هاست حکايت از محبوبيت اين رشته دارد؛ وسيله
اي ارزان، ساده، کم هزينه، بدون نياز به آموزش خاص، کم جا و قابل استفاده
در همه سنين در بين مردم است. سالانه بيش از 100 ميليون دوچرخه در دنبال
توليد مي شود.
دوچرخه وسيله اي مکانيکي است که با استفاده
از قدرت حرکتي پاها به حرکت در مي آيد. تصوير اين وسيله در ابتدايي ترين
شکل اش در 2300 سال پيش در کشورهايي چون چين و هند بر روي ديواره هاي غار
حک شده بود. اين کلمه برگرفته شده از ريشه يوناني KYKLOS بوده و از دو
کلمه BI دو و CYLCLE دايره تشکيل شده است. دوچرخه در سال 1818 توسط فردي
به نام « کارل فون دريس آلماني » ساخته شد و بعد از آن اولين دوچرخه رسما
در سال 1690 به دست « سيوارک فرانسوي» به شکل چوبي ساخته گرديد، مورد توجه
قرار گرفت و ابزاري براي بازي بچه ها شد. اما امروزه اين وسيله مدرن شده و
اقسام مختلفي دارد.
اولين دوچرخه جهان ساخته شده از چوب به نام «سله ريفر»
در ايران نيز در زمان قاجاريه کارکنان سفارت
انگلستان دوچرخه را به ايران آوردند و از آن استفاده کردند. مردم به آن
لقب « بچه شيطان » داده بودند. مغازه ها دوچرخه را کرايه مي دادند و اين
طور اين وسيله به مردم شناسانده شد. حسين آقا شيخ مغازه اش در خيابان شمس
العماره به مردم دوچرخه کرايه مي داد يا مي فروخت. اولين باشگاه دوچرخه
سواري در ايران در سال 1324 شکل گرفت و فدراسيون نيز به طور آماتور کارش را
شروع کرد.
ما امروزه انواع دوچرخه را داريم:
دوچرخه کراس براي جاده و مسيرهاي صاف مي باشد، داراي چرخ هاي نازک و بدنه اي سبک است.
دوچرخه بي ام ايکس نيز دوچرخه اي ساده سبک و
کوچک براي حرکات نمايشي است. اين رشته در چند دوره اخير در بازيهاي المپيک
بوده و ايران نيز در حال برنامه ريزي براي شروع آن مي باشد.
دوچرخه کوهستان براي مسيرهاي کوهستاني و پر فراز و نشيب است. لاستيک هاي پهن و بدنه اي مستحکم دارد.
دوچرخه پيست نيز دوچرخه اي سبک است. اين
رشته اين روزها تبديل به يک رشته حرفه اي شده است. ابزار دوچرخه نيز ساده
است؛ کفش، کلاه ، لباس دوچرخه سواري، جوراب و دستکش و خود دوچرخه.
فرهنگ دوچرخه سواري چگونه مي تواند تغييرات گسترده در شهرها را سرعت بخشد ؟
وسيله نقليه اي که نه تنها براي گذشته بوده
بلکه براي آينده هم هست. اين وسيله تنها براي مسابقه نيست بلکه مزاياي آن
عبارت از انعظاف پذيري، افزايش فعاليت فيزيکي، هماهنگي با حمل و نقل عمومي،
سرگرمي، ورزش و سلامتي و دوستدار محيط زيست مي باشد.
مردم در کشورهاي مختلف از آن استفاده مي کنند. امروزه توريست هاي بسياري دور دنيا را با دوچرخه هايشان طي مي کنند.
در چين 37 درصد مردم دوچرخه سوار مي شوند و
در شانگهاي 60 درصد مردم از اين وسيله براي رفت و آمد به محل کار از آن
بهره مي برند. در آمريکا بعد سلامتي آن بيشتر است.
در بلژيک نيز رفت آمد ها با اين وسيله صورت
مي گيرد. دوچرخه سواري ورزش ملي اين کشور است. يک بلژيکي اصيل حتما يک
دوچرخه گران قيمت دارد و به جاي اتومبيل اش با لباس و کلاه آن به خيابان مي
رود. در سوئيس نيز يک روش سالم براي تردد بوده و مردم از آن لذت مي برند.
در ژاپن 15 درصد رفت و آمدها به محل کار با
دوچرخه است. در چند سال گذشته بيش از 10 ميليون دوچرخه توسط مردم اين کشور
خريداري شده است. امروز بيشتر مردم ژاپن براي سلامتي و جلوگيري از ترافيک
شهري و استفاده نکردن از قطارهاي متروي شلوغ و پر ازدحام از دوچرخه استفاده
مي کنند.
در فنلاند نيز مردم حتي براي مسافرت از آن
استفاده مي کنند توريست هاي فنلاندي، زنان خانه دار و بازنشستگان از اين
وسيله به شکل سنتي بهره مي برند. در سوئد يک خانواده چندين دوچرخه دارد. در
آلمان فرهنگي نهادينه شده است. کمتر آلماني است که در کودکي از اين وسيله
استفاده نکرده باشد.
در دانمارک 37 درصد مردم در طي روز از اين
وسيله استفاده مي کنند وحتي دوچرخه به توريست ها رايگان داده مي شود. اما
هلندي ها که رابطه شان با دوچرخه بسيار خوب است. در هلند بيش از 25 درصد
رفت و آمد شهري توسط دوچرخه صورت مي گيرد. حتي خطوط دوچرخه سواري در خيابان
ها وجود دارد و راه هاي رفت و آمد مخصوص دارند. يکي از معضات
شهري آمستردام هلند کمبود پارکينگ دوچرخه است چرا که تعداد دوچرخه ها در
خيابان ها 4 برابر اتومبيل هاست!
پارکينگ دوچرخه ها در آمستردام هلند
با وجود گذشت يک قرن از توسعه شهري ما قادر
نبوديم با ساخت شهرهاي بزرگ و حضور ميليون ها اتومبيل شيک، شهري زيبا و
محيطي آرام داشته باشيم.
بسياري از شهرها با وجود تمام تکنولوژي هاي
پيشرفته وابسته به اتومبيل هاي مختلف، منفصل و خيابان هاي قفل شده در
ترافيک و محاصره شده در دود، ازدحام و سرصدا به همراه افزايش ضريب خطر و پر
از آلودگي براي محيط زيست و سلامتي انسان ها هستند.
اتومبيل به خودي خود دشمن مردم و محيط زيست
نيست اما در دنياي امروز روند استفاده از آن اين به ضرر انسان تمام شده است
و زيان هاي اجتماعي زيست محيطي و اقتصادي بيش از حدي را که به طور واضح بر
همه روشن است برپيکره شهر نشيني، اقتصاد، زمان، محيط زيست و انسان داشته
است.
اما دوچرخه ساده و کم حجم؛ وسيله اي که در
همه جا مي تواند استفاده شود و براي همه سنين است و شرايط فيزيکي خاصي نمي
خواهد . از دوچرخه و سه چرخه نونهالان تا دوچرخه هاي حرفه اي کم نظير و
مدرن و هوشمند و دوچرخه هاي ثابتي که مي تواند در خانه ها و فضاهاي سربسته
باشند.
اين گفته ها تنها بخشي از مزاياي اين وسيله دوچرخ است. به اين فکر کنيد که اين وسيله فراتر از دنياي امروز است.
در حال
حاضر در ايران روزهاي سه شنبه به نام روز « بدون خودرو » نام دارد؛ چند
نفر را مي شناسيد که در اين روز دوچرخه سوار شده و به محل کار خود بروند!
شايد اگر در اين روز استفاده از دوچرخه در
تمام معابر آزاد شود، روزي زيبا و به ياد ماندني در خيابان ها را شاهد
باشيم. افزايش معابر مخصوص دوچرخه ها در خيابان ها مي تواند کمک به سزايي
به توسعه اين رشته کند. شايد اين تغيير ديدگاه نسبت به استفاده از اين
وسيله ساده و مفرح در دنياي امروزي يک فرد ايراني که غرق در کم تحرکي و
زندگي ماشيني و مشکلات شهرنشيني و روند تغذيه ناسالم شده و ميلياردها ريال
بار هزينه اقتصادي از لحاظ تامين سلامتي، مشکلات حمل و نقل و ترافيک شهري،
ناسالم شدن هوا و محيط زيست بر دولت تحميل مي شود. با نگاه به شرايط
موجود تبديل سياست هاي عمومي و سياسي دولت به طور قطع مي تواند راهگشاي حل
مشکلاتي براي عموم مردم و حتي دولتمردان و گردانندگان شهرهاي بزرگ شود.
افزايش ظرفيت تنظيم زيرساخت ها و مسائل مالي
و برنامه ريزي ها نيازمند تشکيل يک کارگروه خوب در کلان شهرهاست. همان
طور که اشاره شد برخي کشورها براي توسعه فرهنگ استفاده از دوچرخه در بين
مردم شان برنامه دارند. بسياري از شهرهاي بزرگ دنيا در حال برنامه ريزي
براي گسترش زيرساخت هاي دوچرخه سواري در شهرهايشان هستند. طراحي شبکه ها و
فضاهاي امن و در دسترس براي دوستداران اين رشته، ساخت هزاران کيلومتر جاده
مخصوص دوچرخه سواران مبتدي و بزرگراه هاي مخصوص آن تنها بخشي از اين راه حل
ها مي باشد.
زمان آن رسيده که ترويج فرهنگ دوچرخه سواري در بين مردم را جدي بگيريم.
انجمن جهاني دوچرخه سواري و حتي سازمان ملل
در نام گذاري تنها يک روز در طي سال براي اين وسيله و اين ورزش بايد تجديد
نظر کنند. در شرايطي که يک ماه از سال به نام بيماران سرطاني نام دارد. يا
هفته ها به نام يک بيماري نام گذاري شده است شايد بهتر باشد براي توسعه
سلامتي فردي و شهري و کاهش خطرات محيط زيستي رو به سمت توسعه ورزش دوچرخه
سواري رفته و ماهها را به نام اين ورزش نام گذاري کنند.
اين وسيله دوچرخ ساده مي تواند از کودکي تا
پيري، منافع زيادي را براي بشر داشته باشد. هزينه کم، ارزان، تفريحي هيجان
انگيز، ترددي راحت و آسان و کم هزينه به دور از هياهوي مترو، اتوبوس و ..
مطمئنا مي تواند راه نجات بشريت باشد.