بزرگنمايي:

آيا شما هم عادت داريد خودتان را تخريب کنيد؟ اگر اين طور است، بدانيد که در اين ميان تنها نيستيد. به عنوان يک نوجوان، همچنان تغييرات زيادي در بدنتان رخ خواهد داد و همان طور که اين تغييرات شکل مي گيرند، تصور شما نسبت به خودتان هم عوض مي شود. بسياري از مردم از همان دوران نوجواني نمي توانند خود را با اين تغييرات تطبيق دهند و همين امر بر اعتماد به نفس شان تاثير مي گذارد.

● حسرت

آدم ها هميشه حسرت نداشته هاي شان را مي خورند؛ اين واقعيت است. مهم نيست که چه ها داريد که خيلي ها حسرت داشتن ذره اي از آن ها را مي خورند، هميشه دنبال آن چيزي هستيد که نداريد و اي بسا خيلي از همان ها که حسرت به شما مي برند، همان ها را داشته باشند که شما دنبال آن هستيد. شبکه اي از بوته هاي متقاطع حسرت ما قد مي کشند و سر به هم فرو مي برند. گاهي هم نسيمي مي وزد و همه بوته ها به يک سو سر خم مي کنند. يک حسرت همگاني...

چاقي، لاغري و تناسب اندام هم حکايت همين حسرت هاي متقاطع و موازي است. همه فکر مي کنند يا چاقند يا لاغر يا بايد وزن کم کنند يا زياد. هر بار که جلوي آينه مي ايستند، حسرت قد و بالاي دوستي، همکاري يا حتي ستاره اي را مي خورند؛ غافل از اين که همان دوست، همکار يا ستاره، خودش وقتي جلوي آينه مي ايستد، مثل شرلوک هلمز خودش را برانداز مي کند که نکند جايي، چيزي تناسب لازم را ندارد و... اين قصه تا هميشه هست.

در همين حال، حسرت همگاني، «خوش اندامي» است که هيچ کس هم نمي تواند تعريفش کند که بالاخره يعني چه! کي تناسب اندام دارد و کي ندارد؟ مگر غير از اين است که حتي در طول تاريخ هم معيارهاي زيبايي، جذابيت و تناسب عوض شده و چيزي که روزگاري آخر خوشگلي بوده، روزگار ديگري، آخر بي ريختي تصور شده؟

اين يک نکته را هم داشته باشيد: در فراخوان کلينيک تناسب اندام سيب سبز که در شماره قبل مجله داده شد، حداقل 5 4 نفر داوطلب شرکت در برنامه شده بودند که BMI زير 22 داشتند و در واقع لاغر محسوب مي شدند، اما خودشان فکر مي کردند که چاقند و بايد وزن کم کنند.

لاغري و چاقي هم انگار مثل خوشبختي و بدبختي است؛ چيزي که در ذهن ماست، نه در دنياي بيرون.

● بحراني براي دوران بلوغ

بعضي از نوجوانان در آغاز بلوغ با اعتماد به نفسشان دچار کشمکش مي شوند؛ چراکه بدنشان دستخوش تغييرات بي شماري مي شود. اين تغييرات با حس طبيعي «ميل به قابل قبول بودن» ترکيب شده و باعث مي شود افراد دائما خود را با ديگران مقايسه کنند. اين افراد ممکن است خود را با اطرافيان يا حتي با افراد مشهور و بازيگراني که در تلويزيون، فيلم ها و مجلات مي بينند، مقايسه کنند.

اما چنين مقايسه اي از پايه و اساس اشتباه است؛ زيرا تغييراتي که در اثر بلوغ پديد مي آيد، در هر فردي متفاوت است. اين روند در بعضي ها سريع تر و در برخي کندتر است. در بعضي ها يک لايه چربي به صورت موقت روي بدن تشکيل مي شود تا بدن براي يک مرحله ناگهاني رشد آماده شود که اين درشت تر شدن، در بعضي ها تا هميشه باقي مي ماند و بعضي ها وضعيتي برعکس دارند: هرقدر هم پرخوري کنند، همچنان استخواني و لاغر مي مانند؛ چراکه تمام اين تغييرات به نوع برنامه ريزي و عکس العمل ژن هاي بدن افراد بستگي دارد.تغييراتي که در دوران بلوغ رخ مي دهد، در احساس دختران و پسران نسبت به خودشان مؤثر است. شايد بعضي دختران در مورد بدنشان که در حال بالغ شدن است، احساس ناراحتي و خجالت داشته باشند. بعضي ها هم آرزو مي کنند که بدنشان زودتر به تکامل برسد.شايد دخترها احساس فشار کنند که بايد لاغر بمانند و پسرها از اين ناراحت باشند که بدنشان به اندازه کافي، بزرگ و عضلاني نيست!

● «تصوير بدن» يعني چه؟

منظور از تصوير بدن، همان احساسي است که هر فرد نسبت به ظاهر فيزيکي خود دارد.

اعتماد به نفس هم صرفا به ميزان ارزشي وابسته است که افراد براي خودشان قائل هستند؛ احساس غروري که در خود دارند و ميزان ارزشي که در خود احساس مي کنند.

اعتماد به نفس مهم است چراکه داشتن احساس خوب نسبت به خود، بر رفتار فرد تاثيرگذار است. فردي که اعتماد به نفس بالايي دارد، به راحتي با ديگران رابطه دوستي برقرار کرده، کنترل بيشتري بر رفتار خود دارد و از زندگي بيشتر لذت مي برد.

براي بسياري از مردم به خصوص کساني که در سال هاي اوليه نوجواني قرار دارند تصوير بدن رابطه مستقيمي با سطح اعتماد به نفسشان دارد. به همين خاطر است که هرقدر بچه ها بزرگ تر و به سنين نوجواني نزديک تر مي شوند، بيش از پيش نسبت به ديد ديگران در مورد خودشان اهميت مي دهند.

● چگونه کمک بگيريد؟

بعضي وقت ها اعتماد به نفس پايين و مشکلات تصوير بدني، بسيار بزرگ تر از آن هستند که به تنهايي بتوان آنها را بهبود بخشيد؛ حتي ممکن است بعضي ها در نوجواني به خاطر اين مشکلات افسرده شده، شور و هيجان خود را براي انجام فعاليت هاي مختلف يا حضور در گروه دوستان از دست بدهند يا به خود آسيب زده و به الکل و سوءمصرف مواد پناه ببرند.

اگر شما چنين حسي داريد بهتر است با يکي از والدين، يک مربي، فردي روحاني، مشاور راهنما، درمانگر يا يک دوست بزرگسال کسي که بتواند بدون تحقير کردنتان، از شما حمايت کند صحبت کنيد. اين کار مي تواند به شما کمک کند تا دورنماي خوبي از تصوير بدني خود پيدا کرده و بازخورد مثبتي از بدن، مهارت ها و توانايي هايتان کسب کنيد.

● حالا بهبود پيدا کنيد!

بعضي ها فکر مي کنند بايد ظاهر يا رفتارشان را تغيير دهند تا احساس خوبي نسبت به خودشان داشته باشند اما در واقع فقط لازم است که ديد و تصور خود را نسبت به ظاهر و شخصيت خود تغيير دهند.

اولين نکته اي که بايد به خاطر سپرده شود، اين است که بدن شما جدا از اندازه، شکل و رنگش به هر حال بدن شماست. اگر خيلي در مورد وزن يا اندازه بدنتان نگران هستيد، از يک متخصص کمک بگيريد تا متوجه شويد که همه چيز مرتب است يا نه؛ اما يادتان باشد که شکل و اندازه بدن شما فقط به شما مربوط است و هيچ کس ديگري حق ندارد در اين مورد دخالت کند!

● چه عواملي روي اعتماد به نفس تاثير مي گذارند؟

البته فقط تکامل بدن نيست که بر اعتماد به نفس تاثيرگذار است، بسياري از عوامل مثل تصاوير دختران لاغر و پسران درشت هيکل در مجلات و فيلم ها مي تواند بر تصوير بدني بعضي ها اثراتي داشته باشد.

حتي زندگي خانوادگي هم گاهي مي تواند بر ميزان اعتماد به نفس مؤثر باشد. بعضي از والدين به جاي تشويق بچه ها، بيشتر وقت خود را صرف انتقاد از آنها و ظاهرشان مي کنند که مي تواند توانايي کودک را براي کسب اعتماد به نفس تا حد زيادي کاهش دهد.البته گاهي هم همکلاسي ها و دوستان مقصر هستند و با نيش خندها و اظهارنظرهاي منفي در مورد ظاهر فرد، باعث آسيب او مي شوند. البته بعضي از اين حرف ها از سر ناداني گفته مي شوند اما به هرحال مي تواند بر تصور ذهني فرد از بدن خود و اعتماد به نفسش اثرگذار باشد.

● چگونه مثبت برخورد کنيد؟

اگر شما تصوير بدني مثبتي داريد، احتمالا از هماني که هستيد، خوشتان مي آيد و خود را قابل قبول مي دانيد. اين برخورد مثبت به شما اجازه مي دهد تا جنبه هاي ديگر بزرگ شدنتان را کشف کنيد، مثلا توسعه رابطه هاي خوب دوستي، مستقل شدن از والدين و به چالش کشيدن خود از لحاظ فيزيکي و رواني. در نهايت مي توان گفت که پرورش دادن اين بخش ها در خودتان باعث تقويت اعتماد به نفس شما مي شود.يک برخورد مثبت و خوشبينانه مي تواند در پرورش اعتماد به نفسي قوي و محکم به افراد کمک کند. مثلا وقتي اشتباه مي کنيد، به جاي اينکه بگوييد: «واي! من يک بازنده هستم»، بهتر است بگوييد: «خب، من هم آدم هستم و اشتباه مي کنم.» يا مثلا وقتي شرايط مطابق ميلتان پيش نمي رود، ديگران را مقصر ندانيد.

دانستن اينکه چه چيزي خوشحالتان مي کند و چطور مي توانيد به اهدافتان برسيد، به توانمندي، قوي شدن و داشتن کنترل بر زندگي شخصي کمک زيادي مي کند. يک برخورد مثبت و يک روش زندگي سالم (مثلا ورزش کردن و درست غذا خوردن) ترکيب بسيار خوبي براي ساختن يک اعتماد به نفس سالم و محکم است.

● بايد از آنچه هستيد، خوشحال باشيد!

در مرحله بعد، واقعگرايانه بررسي کنيد که کدام يک از جنبه هاي ظاهري خود را مي توانيد تغيير دهيد و کدام را نمي توانيد؛ هر فردي حتي مشهورترين افرادي که کامل به نظر مي رسند دغدغه هايي دارند که نمي توانند تغييرش دهند و مجبورند با آن کنار بيايند.

اگر مشکلاتي در خود مي بينيد که قابل حل هستند آن را با تعريف کردن هدف هايي تحقق بخشيد. مثلا برنامه اي بگذاريد هر روز ورزش کنيد و غذاهاي مقوي بخوريد. بعد هم اين برنامه را تا به نتيجه رسيدن هدفتان، دنبال کنيد. دستيابي به اهدافي که براي خود تعيين کرده ايد، راه مناسبي براي تقويت اعتماد به نفس است.

وقتي احساس هاي منفي در مورد خودتان در گوشتان طنين مي اندازد، به خودتان بگوييد «ساکت باش!» سعي کنيد هر روز با تعريف و تمجيد از خود، اعتماد به نفستان را افزايش دهيد. براي اين کار، هر روز عصر فهرستي از سه اتفاق يا عملکرد خوب آن روز خود را که واقعا باعث شادماني تان شده، تهيه کنيد. اين موارد مي تواند حتي شامل نحوه تابش آفتاب به صورت شما، شنيدن صداي موسيقي مورد علاقه يا نحوه خنديدن يک دوست به لطيفه هاي شما باشد. با تمرکز بر جنبه هاي مثبت زندگي و کارهاي خوبي که انجام مي دهيد، مي توانيد احساسي که در مورد خودتان داريد، عوض کنيد.