ماهيت لذت چيست؟
خواندنی
بزرگنمايي:
جوانان نيوز- دوران جهان بي مي و ساقي هيچ است بي زمزمه ساز عراقي هيچ است
هر چند در احوال جهان مي نگرم حاصل همه عشرت است و باقي هيچ است
و يا حافظ عليه الرحمه مي فرمايند :
هنگام تنگدستي در عيش کوش و مستي کاين کيمياي هستي قارون کند گدارا
حديث از مطرب و مي گو و راز دهر کمتر جو که کس نگشود و نگشايد به حکمت اين معما را
در عيش نقد کوش که چون آبخور نماند آدم بهشت روضه دارالسلام را
که اگر از معناي باطني و عرفاني اين گونه اشعار صرف نظر نماييم ، از ظاهر آنها چنين برمي آيد که به اصالت لذ ّت تاکيد دارند .
در
هر صورت صاحبان هر کدام از اين ديدگاههاي که به اصالت لذ ّت و يا به اصالت
نفع تاکيد مي نمايند ، بايد توجه داشته باشند که هر کدام از آنها ، در
واقع به مرتبه نازله اي از مراتب انساني توجه دارند که بدون ترديد اين گونه
هدف گذاريها و محدود سازيهاي دنيوي ، در شان و منزلت انساني نيست که عرصه
جولانگه او را از خليفة الهي زميني ، تا لقاء الهي ِ آسمان ِ ملکوت و معنا
گسترش داده اند .
و امّا از اين واقعيت ها که بگذريم بايد
اذعان نمايم که ، اساساً در دنيا هيچ گونه لذتي وجود ندارد يعني آنچه که
وجود دارد ، رنج است و رفع شدن رنج .
در اين دنيا براي ما
انسانها و ساير موجودات زنده ، فقط رنج وجود دارد و خداوند هم در قرآن کريم
مي فرمايند « لقد خلقنا الانسان في کبد » ( که بتحقيق ما انسان را در رنج
آفريديم ) و البته بايد توجه داشته باشيم که هر رنجي پايان پذير است و هر
رنجي پس از مدّتي مرتفع خواهد شد « فانّ مع العسره يسراً » ( پس بدرستيکه
با سختي ، آساني است ) که اين رفع شدن رنج را ، لذ ّت نام نهاده اند
بنابراين اگر رنجي در کار نباشد در آنصورت رفع شدن رنج هم ، غير ممکن و حتي
محال خواهد شد همچنانکه اگر سختي نباشد ، آساني هم معنايي نخواهد داشت و
لذا اگر کسي اصالت را به لذت مي دهد بايد همواره به دنبال رنج برود تا با
رفع کردن آن رنج ، به لذت مورد نظرش برسد که البته در اين صورت او با اين
کار ، همواره خود را در دور باطل گرفتار خواهد ساخت و اين يک امر بيهوده اي
به نظر مي رسد چه ضرورت و نيازي وجود دارد که ما رنجها را تحمل بکنيم و دل
خوش بداريم که رفع شدن آن شيرين است .
آزاده اي که بخش از
عمر خود را در اسارتگاههاي مخوف عراق گذرانده بود ، در خاطرات خود در کتاب
« روانشناسي اسارت » مطلب جالب و قابل توجهي با اين مضمون آورده بودند که :
«
اسراء ، پس از تحمل ساعات شکنجه ، احساس شعف و نشاط عجيبي مي کردند »
البته اين مسئله واقعيت دارد و طبيعي هم هست ولي سوال اين است که آيا اکنون
آزاده اي مي پذيرد که او را دوباره به آن اسارت گاهها ببرند و شکنجه شان
کنند تا مجددا ً به همان احساس شعف و لذت ِ پس از شکنجه دست يابند ؟ مسلما ً
جواب منفي است بنابراين تحمل رنج هاي دنيا ، براي رسيدن به لذت هاي حاصل
از آن ، معقول و منطقي به نظر نمي رسد .
در اين دنيا هيچ
کس نمي تواند بيش از رنجي که برده است ، لذت ببرد و لذت ما همواره کمتر از
رنجمان خواهد بود يعني هيچ کس نمي تواند تمام رنجهايش را شناسايي کند و
براي رفع کردن آنها اقدام نمايد .
رنج همواره مقدم بر لذت
است به عنوان مثال : اگر کسي ، رنج تشنگي را تجربه نکرده باشد ، از لذت
نوشيدن آب هم بهره مند نخواهد شد ، اگر کسي رنج ِ فقر را درک نکرده باشد ،
از لذت ِ غني بودن هم بهره اي نخواهد برد اگر کسي از جهل خود رنج نبرده
باشد ، در آنصورت ، علم و دانايي هم براي او لذتي نخواهد داشت و بقيّه لذت
ها هم همينگونه هستند ، خلاصه مطلب اين است که براي ما انسانها در اين دنيا
، رنج وجود دارد که وجود آن هم واقعي است و البته پس از تحمل رنج ، رفع
شدن رنج هم اگر شرايط مهيّا باشد ، مي تواند وجود داشته باشد که اين رفع
شدن ِ رنج را « لذ ّت » مي گويند بنابراين لذت في نفسه وجود ندارد و در
واقع ، رفع شدن رنج مي باشد .
و امّا لذت واقعي براي
انسانها ، در آخرت و در بهشت ميسّر خواهد شد و آن هم رسيدن به آرامش ابدي و
دوري از رنج مي باشد يعني لذت واقعي آن است که رنجي نباشد و در عين حال ،
انسان خود را در کمال ببيند و تا وقتي که آدمي خود را ناقص مي بيند ، براي
رفع آن نقص ، خود را به رنج و زحمت مي اندازد و براي همين است که وقتي کسي
تمام رنجهاي دنيوي خود را برطرف شده ببيند ، و در عين حال معتقد به حيات پس
از مرگ نباشد و به دنبال کمالات اخروي هم نباشد ، در آنصورت او بسيار
مضطرب ، نگران و رنجور خواهد شد چون فطرتا ً و حتي به صورت ناخودآگاه ، در
مي يابد که با وجود ِ نقص و دوري از کمالات واقعي ، تلاش نمي کند و خود را
به رنج و زحمت نمي اندازد ، اين مرحله چنان سخت و ناگوار است که ممکن است
او براي خروج از اين حالت ، دست به خود کشي هم بزند که لازم است در مورد
کشف علت خودکشي هاي که در ميان مرفهين جامعه اتفاق مي افتد ، از اين زاويه
هم موضوع را مورد بررسي قرار داد و الا ممکن است دچار اشتباه در نتيجه گيري
بشويم .
متذکر مي شوم که لذت واقعي براي انسانها در اين
دنيا ، آن است که آدمي خود را در کمال ببيند و از نقص ِ قابل توجهي هم در
رنج نباشد و اين لذت ، همانند لذتي است که به بهشتيان در آخرت وعده داده
شده است .
-
چهارشنبه ۲۱ تير ۱۳۹۶ - ۳:۱۶:۲۱ PM
-
۷۸۱ بازديد
-
آريا
-
ماهيت لذت
لینک کوتاه:
https://www.aryajavan.ir/Fa/News/4436/