بزرگنمايي:

جوانان نيوز- اين پژوهش ها در هشت گروه دسته بندي شده اند:

• انواع مختلف خيانت؛
• تفاوت جنسيت در خيانت؛
• ميزان تحصيلات و خيانت؛
• تاثير ژنتيک بر خيانت؛
• شخصيت و خيانت؛
• دلايل خيانت؛
• عواقب خيانت؛
• خيانت و درمان ها.

دانش موجود در ارتباط با اين هشت گروه مطالعه در اين مقاله خلاصه خواهندشد.




مقدمه

امروزه خيانت از دلايل مهم طلاق هاست. براساس گزارش پژوهش ها، 90 درصد همه طلاق ها به خيانت مربوط مي شوند.

يک دست ترين داده ها درباره خيانت از «پيمايش اجتماعي عمومي» به دست مي آيند که «بنياد ملي علوم امريکا» از سال 1972 براي پيگيري نظرات آمريکايي ها درباره رفتارهاي اجتماعي آن را انجام مي دهد. داده هاي اين پيمايش نشان مي دهد هر سال حدود 10 درصد از زوج ها، 12 درصد از مردان و 7 درصد از زنان، رابطه جنسي بيرون از ازدواج داشته اند؛ اما تحليل جزيي داده ها از 1991 تا 2006 تغييرات غافلگيرکننده اي را آشکار مي کند.

پژوهشگران دانشگاه واشنگتن چنين يافته اند که ميزان خيانت در طول زندگي بين مردان بالاي 60 سال از 20 درصد در سال 1991 به 28 درصد در سال 2006 افزايش يافته است. براي زنان بالاي 60 سال اين ميزان از 5 درصد در سال 1991 به 15 درصد در سال 2006 افزايش يافته است. (اين افزايش ها در سراسر جهان مشهود است)

در نتيجه اين موضوع، خيانت به مساله مهمي در متون روان شناسي تبديل مي شود که توجه بسياري از پژوهشگران را به خود جلب مي کند. خيانت همچنين از چشم اندازهاي مختلف در متون روان شناسي بررسي شده، مانند دلايل، انواع، نشانه ها، ميزان تحصيلات، تفاوت هاي جنسيتي، درمان، شخصيت زوج ها و... . هدف اصلي اين مقاله خلاصه کردن اين پژوهش ها در گروه هاي مشخص و ارائه مفهوم و دسته بندي پژوهش هايي است که در اين باره انجام شده اند.

تعريف خيانت

خيانت اغلب به نقض توقع انحصار جنسي اشاره دارد. خيانت ممکن است رفتارهاي مختلفي را شامل شود، از قبيل «داشتن رابطه بيرون از ازدواج»، «آميزش جنسي»، «بوسه»، «نوازش بدني»، «روابط احساسي فراتر از دوستي»، «دوستي»، «روابط اينترنتي»، «استفاده از هرزه نگاري» و نمونه هاي ديگر. در اغلب فرهنگ ها، در زمان رابطه هاي نزديک و صميمي، معمولا نوعي توقع ابرازشده يا ضمني براي انحصار وجود دارد، مخصوصا در مسائل جنسي.

خيانت به عنوان بي وفايي از طريق اتکاناپذيربودن و پشت کردن به عهد به شريک رابطه به رغم تعهد و انحصار، تعريف شده است. خيانت جنسي توسط يکي از زوجين در ازدواج اغلب هرزگي و بي عفتي خوانده مي شود. اين که يک عمل خيانت آميز شامل چه چيزي مي شود درون فرهنگ ها تنوع دارد و به نوع رابطه موجود بين افراد وابسته است. حتي در يک رابطه باز، ممکن است خيانت اتفاق بيفتد، اگر يکي از زوجين رابطه خارج از مرزهاي تفهيم شده رابطه عمل کند.

پژوهش هاي مختلف درباره خيانت انجام شده اند که مي توان آن ها را به هشت گروه تقسيم کرد.





انواع مختلف خيانت

يک گروه از پژوهش ها درباره خيانت روي انواع مختلف خيانت تمرکز دارد؛ شامل: روابط يک شبه، ارتباطات احساسي، روابط طولاني مدت و هرزه گردي، روابط بيرون از ازدواج، آميزش جنسي، بوسه، نوازش، دوستي، روابط اينترنتي و استفاده از هرزه نگاري؛ اما بيشتر متون موجود خيانت را به دسته هاي مشخص تري تقسيم مي کنند، شامل خيانت جنسي، خيانت عاطفي، ترکيب خيانت عاطفي و جنسي و خيانت اينترنتي. علاوه بر اين ها، در هر کدام از اين دسته هاي کلي، زيرگروه هاي مختلف وجود دارند؛ براي مثال، خيانت عاطفي ممکن است شامل يک رابطه کاري يا تماس تلفني از راه دور باشد.

خيانت جنسي ممکن است شامل استفاده از کارگران جنسي، روابط با همجنس و انواع مختلف رفتارهاي جنسي باشد. «بئاتريس»، نوع ديگري از خيانت را بررسي مي کند: خيانت آنلاين که به عنوان فرايندي تعريف مي شود که در آن افرادي که در رابطه هاي متعهدانه طولاني مدت هستند، به دنبال تماس هاي رايانه اي آنلاين با جنس مخالف باشند.

«مکنزي» خيانت را به سه دسته تقسيم کرد: خيانت جنسي، خيانت عاطفي و خيانت با سرمايه گذاري کامل. طبق آنچه «مکنزي» مي گويد، خيانت جنسي شکلي از رابطه با فردي خارج از ازدواج است که کاملا يا در وهله اول، ماهيت جنسي دارد و وابستگي احساسي کم است يا اصلا نيست.

درواقع، در پژوهش او خيانت جنسي صرفا محدود به آميزش جنسي تعريف نشده و شامل هر نوع رفتار جنسي است که اعتماد انحصار جنسي در يک ازدواج را زير پا مي گذارد، از قبيل بوسه هاي رمانتيک و نوازش هاي شديد؛ همچنين شامل رفتارهايي است که در آن ها اصلا تماس فيزيکي وجود ندارد، مانند سکس تلفني يا آنلاين، با توجه به اين حقيقت که فرد متخلف، در حال خرج کردن تمايلات جنسي اش خارج از ازدواج است.

تفاوت هاي جنسيتي در خيانت

پژوهش ها در اين زمينه به دو قسمت تقسيم مي شوند: گروه اول روي تفاوت ها بين جنسيت ها، در نوع واکنش نشان دادن در مواجهه با خيانت زوج ديگر تمرکز مي کنند.

اين تفاوت هاي جنسيتي در واکنش به خيانت جنسي يا عاطفي زوج به خوبي مستند شده و فرضيه هاي تکاملي درباره شان مطرح شده است. با توجه به مساله تکاملي مربوط به عدم اطمينان از والد، مردان بيشتر از زنان از خيانت جنسي زوجشان ناراحت مي شوند. همچنين، نگراني انطباقي مربوط به سرمايه گذاري والديني و انحراف منابع باعث مي شود زنان بيشتر از مردان از خيانت عاطفي زوجشان احساس ناراحتي کنند.

بخش ديگري از متون مربوط به تفاوت هاي جنسيتي و خيانت به تفاوت ميزان شرکت در خيانت بين زنان و مردان مربوط است. بعضي پژوهشگران با قدرت اعلام مي کنند که مردان بيشتر درگير خيانت مي شوند تا زنان، به ميزان قابل توجهي شرکاي جنسي بيشتري خارج از رابطه اوليه شان دارند و گرايش آسان گيرتري به رابطه جنسي بيرون از ازدواج دارند و نيز ميل شديدي به خيانت دارند؛ در عين حال، ديگر پژوهش ها چنين مطرح مي کنند که ميزان خيانت در مردان و زنان به طور فزاينده اي به سمت برابري مي رود و تفاوتي از نظر رفتار بينشان نيست.




ميزان تحصيلات و خيانت

پژوهش هاي مختلف نتايج مختلفي درباره تاثير ميزان تحصيلات روي خيانت گزارش مي کنند. «اتکينز» و همکارانش در سال 2001 چنين دريافتند که احتمال بيشتري وجود دارد که افراد با تحصيلات بالا درگير روابط جنسي بيرون از ازدواج شوند. آن ها چنين نتيجه گرفتند که رابطه معناداري بين طلاق و ميزان تحصيلات وجود دارد و همبستگي بين تحصيلات و خيانت صرفا براي زوج هايي که طلاق گرفته اند معنادار است.

در پژوهش ملي ديگري، «فورست» و «تنفر» نتيجه گرفتند که تحصيلات همبستگي معناداري با خيانت در زنان متاهلي دارد که از نظر سطح مدرک با زوج شان تفاوت دارند. به طور دقيق تر، آن ها دريافتند اگر يک زن متاهل تحصيلات بيشتري از همسرش داشته باشد، احتمال اين که او در ازدواج وفادار نباشد بيشتر است، در مقايسه با زني که ميزان تحصيلات کم تري از همسرش دارد. در مجموع، داده هاي پژوهش هاي قبلي نشان داد که احتمال خيانت در افراد با تحصيلات بالا بيشتر است.

تاثيرات ژنتيک در خيانت

برخلاف حيوانات، تاثير ژنتيک روي خيانت بين انسان ها مبهم است. «چارکاس» و «اولسنر» نشان دادند که خيانت و تعداد شرکاي جنسي هر دو تحت تاثير ژنتيک هستند.

به طور دقيق تر، خيانت (41 درصد) و تعداد شرکاي جنسي (38 درصد) ارثي هستند. آن ها همچنين دريافتند که همبستگي بين اين دو ويژگي شديدا (47 درصد) معکوس است.

رويکردها به خيانت توسط عوامل تاثيرگذار مشترک و منحصر بفرد محيطي، اما نه ژنتيکي، تعيين مي شوند. اين پژوهشگران در يک پژوهش در سطح ژنوم ها توانستند سه محدوده ارتباط ضمني اما غيرمعنادار با خيانت و تعداد شرکاي جنسي روي کروموزوم هاي 3، 7 و 20 با امتياز ماکزيمم 246 بيابند.

نتيجه مربوط به ارث پذيري خيانت جنسي و تعداد شرکاي جنسي در پژوهش «چارکاس» و همکارانش در سال 2004 نظريه تکاملي رفتار جنسي انسان را تقويت کرد. اغلب مباحث درباره خيانت نظري هستند اما چنين مطرح مي کنند که تاثير ژنتيک بايد صفر باشد.




شخصيت و خيانت

پژوهش هاي بسياري جنبه هاي شخصيتي خيانت را بررسي کرده اند. پژوهش هاي اوليه چنين گزارش دادند که تا سن 40 سالگي، 50 درصد از همه مردان متاهل و بيش از 25 درصد از همه زنان متاهل در رفتارهاي جنسي خارج از ازدواج شرکت داشته اند. بعد از سه دهه، همچنان تقريبا 50 درصد از مردان در روابط عاطفي يا جنسي بيرون از ازدواج شرکت داشته اند، در حالي که 40 درصد از زنان در چنين روابطي بوده اند.

«الگوي پنج عاملي» براي توصيف تعاملات در ازدواج به عنوان رابطي بين دو شخصيت به کار رفته است. شخصيت زوجين چگونه ممکن است انواع خيانت ها را پيش بيني کند؟

در يک فراتحليل از 45 پژوهش، عوامل شخصيتي که پايه رفتارهاي پرخطر جنسي را شکل مي دهند بررسي شد و نتيجه نشان داد که توافق پذيري بالا و وجدان بالا به طور قابل اتکايي با ريسک جنسي کم تر همبسته اند. توافق پذيري پايين همبستگي منفي با ريسک بيشتر جنسي، شامل چندين شريک جنسي براي وجدان پايين و همبستگي مثبت با رابطه جنسي بدون حفاظت داشت. خيانت ارتباط معناداري با توافق پذيري پايين و وجدان پايين دارد.

«اشميت» و «باس» دريافتند که افراد داراي ميزان بالاي توافق پذيري و وجدان در انحصار رابطه هم بالاتر بودند، يعني احتمال کم تري وجود داشت که وفادار نباشند.

اخيرا «شکلفورد» و «بيسر» الگويي را براساس پنج عامل بزرگ شخصيت ارائه کردند تا احتمال خودگزارش شده تجربه روابط بيرون از ازدواج را پيش بيني کند.

آن ها 107 زوج را انتخاب کردند که حداکثر يک سال از ازدواج شان گذشته بود. آن ها نوعي تاييد براي يک مدل تصادفي بين زوج هايي که به طور خاص توافق پذيري پاييني داشتند و زوج هايي که به طور خاص غيرقابل اتکا بودند، يعني وجدان پاييني داشتند، يافتند که در آن ها امکان بالايي براي تجربه روابط بيرون از ازدواج در طول يک سال پيش رو تخمين زده شد.

دلايل خيانت

متون مربوط به خيانت نشان مي دهد دلايل مختلفي براي عدم وفاداري وجود دارد، از قبيل ميزان تحصيلات، شخصيت، فرصت، شيوه وابستگي، سطح درآمد و اشتغال، نژاد، فرهنگ، دين و رضايت زناشويي.

«دريگوتاس» و همکارانش اين دلايل خيانت را به پنج دسته تقسيم کردند: تمايل جنسي، رضايت عاطفي، زمينه اجتماعي، گرايش ها و هنجارها و انتقام يا خصومت. پژوهش هاي مربوط به مسائل تمايلات جنسي روي نياز به تنوع جنسي و ميزان بهره وري ممکن از زوج، به عنوان دلايل مرسوم براي خيانت، متمرکز شده اند.

پژوهش هاي مربوط به رضايت عاطفي روي رضايت زناشويي تمرکز کرده اند. عوامل زمينه اي اجتماعي اغلب به ميزان تحصيلات، شخصيت، فرصت، شيوه وابستگي، سطح درآمد و اشتغال، نژاد و فرهنگ مربوط بوده اند.

مرور متون نشان مي دهد که پژوهش درباره نوع رويکرد به خيانت مشخص مي کند، شريک جنسي با رويکردهاي جنسي ليبرال، با احتمال بيشتري درگير خيانت مي شوند. سرانجام، خيانت به عنوان انتقام، به طور سنتي دليلي مرسوم براي عدم وفاداري بين زوج هاست.




عواقب خيانت

بعضي پژوهش ها نشان داده اند که فقط درصد کمي از زوج هايي که تجربه خيانت دارند، مي توانند رابطه شان را بعد از آن نجات دهند. همچنين همه ازدواج هايي که دچار خيانت مي شوند، به طلاق منجر نمي شوند.

اغلب پژوهش ها درباره عواقب خيانت، نتايجي منفي نشان مي دهند؛ مانند: خشم، از دست رفتن اعتماد، کاهش اعتماد به نفس شخصي و جنسي، صدمه به عزت نفس، ترس از طرد و افزايش شديد توجيهات براي ترک زوج.

«اسپنير» و «مارگوليس» در سال 1983 و «هورويتز» در سال 2001 چنين نتيجه گرفتند که زوج هايي که به خاطر خيانت طلاق مي گيرند، احساس افسردگي کم تري مي کنند تا زوج هايي که به دلايل ديگر به ازدواج خود پايان مي دهند. زوجي که خيانت کرده طلاق را آغاز کرده اما احتمال بيشتري وجود دارد که زوج وفادار دچار افسردگي شود. وقتي که فرد خيانت زوجش را کشف مي کند، بايد درباره بخشيدن او و کنار هم ماندن يا تمام کردن رابطه، تصميم بگيرد.

«شکلفورد» و همکارانش دريافتند که زنان و مردان که با مسائل انطباقي متفاوتي در تاريخچه تکاملي خود در ارتباط با انواع مختلف خيانت مواجه بوده اند، واکنش هاي مختلفي به خيانت زوج خود داشته اند. بخشيدن خيانت جنسي براي مردان سخت تر از خيانت عاطفي است و احتمال بيشتري و جود دارد که آن ها بعد از خيانت جنسي زوج رابطه را بر هم بزنند.

خيانت و درمان

يک گروه از پژوهش ها درباره خيانت، به درمان مي پردازد. از منظر باليني، «اتکينز» و همکارانش در بررسي به اين نکته پرداختند که فهميدن خيانت در طول يک فرايند، به جاي يک اتفاق لحظه اي، ممکن است به زوج ها کمک کند. آن ها دريافتند که زوج هاي بي وفا در طول درمان بيشتر از زوج هاي وفادار علائم بهبود نشان مي دهند؛ در عين حال، آن ها نشان دادند زوج هايي که رابطه اي بيرون از ازدواج داشتند و آن را به عنوان يک راز نگه نداشتند، بهبود بيشتري در رضايت نسبت به ديگران داشتند.

همچنين، آن ها نتيجه گرفتند که طرف خيانت کار بيشتر از طرف مقابل که درگير خيانت نبوده تحت فشار است و هر دو پيشرفت هاي مشابهي در روند درمان دارند.

در مقابل، «گوردون» و همکارانش چنين نتيجه گرفتند که طرفي که درگير خيانت نبوده، در طول درمان بيشتر تحت فشار است و نيز در مقايسه با طرف درگير در خيانت، بهره بيشتري از درمان مي برد.

در پژوهش هاي اخير درباره درمان و خيانت يک مطالعه مورد طراحي شد تا کارآمدي رويکرد قدم به قدم بر مبناي بخشش در کمک به زوج هايي که مشغول بازيابي خود پس از خيانت هستند را بيابد. در اين رويکرد اولين قدم در بهبود، مواجهه با تاثير و نفوذ خيانت است. قدم دوم به معنا و چارچوب خيانت مي پردازد و قدم سوم به زوج کمک مي کند بعد از خيانت، به زندگي ادامه دهند.

در پايان درمان، اغلب شرکت کننده ها سطح بالايي از بخشش در واکنش به خيانت داشتند. در يک پژوهش کاوشي ديگر، «اتکينز» و همکارانش درمان خيانت را با استفاده از زوج درماني رفتاري سنتي و زوج درماني رفتاري يکپارچه آزمايش کردند. شرکت کننده هايشان 19 زوج بودند که تجربه خيانت داشتند. آن ها سطح پريشاني و فشار و روند درمان را در زوج هايي که تجربه خيانت داشته اند، با زوج هايي که به دلايل ديگر براي درمان آمده بودند، مقايسه کردند. آن ها نتيجه گرفتند که در مرحله پيش از درمان، زوج هايي که تجربه خيانت داشته اند، رنج بيشتري مي برند تا ديگر زوج ها. در پايان درمان، نتيجه در زوج هاي خيانت ديده با زوج هاي بدون خيانت يکسان بود.

«کيس» روي يک الگوي درماني خيانت براساس فرايند چندبعدي عذرخواهي و بخشش تمرکز کرد که در آن همسر از طريق تکاليفي مشخص به سمت بازيابي اعتماد حرکت مي کند. اين پژوهش نتيجه گرفت که بسياري از زوج ها بعد از تجربه خيانت در رابطه شان، به سمت متعادل کردن رابطه پيش مي روند.




نتيجه گيري ها و پيشنهادات براي پژوهش هاي آينده

در متون روان شناسي خيانت از چشم اندازهاي مختلف بررسي شده است. به نظر مي رسد که مانند ساير سوژه هاي مطالعات انساني، پژوهش هاي خيانت نيز سوالات بي پاسخ مانده اي دارند. با توجه به اهميت اين مساله براي زوج درمان ها و روان شناسان اجتماعي، پژوهش هاي بيشتري در آينده نياز است تا دانش ما درباره خيانت بالا ببرد و کمک کند از مشکلات نابودکننده ازدواج پرهيز کنيم.

همسر مرد خيانت کار، ممکن است بخشي از منابع را به زني ديگر ببازد. شوهر زن خيانت کار ممکن است ظرفيت توليد مثلي همسرش را لااقل براي يک چرخه فرزندآوري از دست بدهد. او همچنين با ريسک سرمايه گذاري بلند مدت در کسي که زاده رقيبش است، مواجه است.

با توجه به شيوع خيانت و هزينه هاي مربوط به خيانت و طلاق، يک مساله تجربي مهم اين است که چه چيز بين زوج هايي که طلاق مي گيرند و زوج هايي که بعد از خيانت با هم مي مانند، تفاوت ايجاد مي کند؛ بنابراين، پِژوهش بيشتري در روان شناسي اجتماعي درباره خيانت لازم است.

به طور کلي مشخص مي شود که چندين خلا در بررسي متون مربوط به خيانت شناسايي شده و فرصت را براي پژوهش هاي آينده مهيا کرده است.

با توجه به نقش مهم خيانت در شکست ازدواج ها، بايد پژوهش هاي بيشتري درباره ديگر حيطه هايي که ممکن است به احتمال خيانت مربوط باشد، انجام شود؛ براي مثال، پژوهش بيشتري براي بررسي تفاوت بين کساني که در مقابل خيانت آسيب پذيرند و کساني که درگير خيانت نمي شوند بايد انجام شود و بررسي شود کدام ويژگي هاي شخصيتي ممکن است به خيانت منجر شويد و از اين طريق، قدمي در راه پيش بيني خيانت برداشته شود؛ در عين حال، پيش از بررسي ارتباط بين صفات شخصيتي و پيش بيني خيانت پژوهش بيشتري در اين زمينه لازم است.

پژوهش هاي بين مليتي مثل پژوهش در اين باره که نارضايتي شغلي طور ممکن است با احتمال خيانت مربوط باشد، خلا ديگري در اين متون است؛ بنابراين پژوهش بيشتري با تمرکز بيشتر بر نشانه هاي خيانت نيز پيشنهاد مي شود.

فرد چگونه مي تواند نشانه هاي احتمال وقوع خيانت را در همسرش شناسايي کند تا بتواند ازدواجش را نجات دهد؟ همچنين پژوهش هاي بيشتري درباره انواع مختلف خيانت مانند خيانت در محيط کار و راه هاي مواجهه با آن ها و نيز اين که چگونه خيانت عاطفي ممکن است به خيانت ترکيبي تبديل شود، يعني خيانت جنسي نيز به آن اضافه شود، پيشنهاد مي شود. کارهاي بيشتري نيز لازم است انجام شود تا مشخص شود آيا فرصت هاي خيانت براي دو جنس متفاوت است يا خير؟

* دکتر زارع، دکتراي خود را در رشته زوج درماني از دانشگاه ملي مالزي دريافت کرده است. وي درباره آسيب هاي زندگي زناشويي از جمله خيانت و طلاق تحقيقات مختلفي را انجام داده است که برخي از آن ها در کنفرانس ها و مجلات معتبر بين المللي ارائه شده است. عضويت در هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي بخش ديگري از فعاليت هاي ايشان است.