چاپ

آریا جوان - اگر در حین پرواز موتور هواپیما دچار نقص فنی شده یا خراب شود، برخلاف انتظار باز هم می‌تواند به پرواز ادامه دهد.

«مسافران محترم توجه فرمائید. موتور دیگر هواپیما نیز از کار افتاد!» اگر این جمله را از خلبان هواپیمایی که با آن سفر می‌کنید بشنوید، چه حالی به شما دست می‌دهد؟ مقاله‌های مرتبط:
چگونه به‌راحتی بلیط هواپیما تهیه کنیم؟ بلیط چارتر ؛ نکات خرید و دیگر موارد مرتبط با آن
در سال 2001 هواپیمایی با 293 مسافر و 13 خدمه پرواز، درست در وسط اقیانوس اطلس هر دو موتور خود را از دست داد. پرواز دیگری با 236 مسافر دقیقا 6 ساعت زودتر از زمان مقرر با سوخت تمام‌شده خود رو‌به‌رو شد و بلافاصله یکی از موتور‌هایش خراب شد. خلبان سوخت اضطراری را فعال کرد، اما کمتر از 10 دقیقه موتور دوم نیز از کار افتاد. این‌ها اخباری است که کم و بیش از سوی خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود. اما اصل ماجرا چیست؟ آیا هواپیما بدون موتور هم می‌تواند پرواز کند؟ آیا از کار افتادن موتورهای هواپیما اتفاقی طبیعی و همیشگی است؟ آیا در هواپیماهای مدرن و پیشرفته امروزی نیز امکان از کار افتادن موتور وجود دارد؟ این پرسش ممکن است یکی از نگرانی‌های مسافران به هنگام خرید بلیط هواپیما باشد؛ از این‌رو، در ادامه به تفصیل به این سؤال‌ها پاسخ می‌دهیم.

آیا از کار افتادن موتورهای هواپیما اتفاقی طبیعی و رایج است؟
در سال 1982، وقتی هواپیمای ایرلاین بریتانیا 747 «British Airways» بر فراز اوکلند، در میان ابرهای حاصل از دود آتشفشان‌های آن منطقه می‌گذشت، دچار این نقص فنی خطرناک شد. مهندس پرواز این هواپیما در مصاحبه خود می‌گوید: باور این موضوع برایم سخت است. خراب شدن هر چهار موتور هواپیما آن هم به‌طور همزمان، اتفاقی نیست که به این راحتی رخ دهد. اگر شما در چنین شرایطی قرار می‌گرفتید، چه می‌کردید؟ کاپیتان اریک مودی، کاپیتان ارشد این پرواز میکروفون مخصوص خود را در دست می‌گیرد و با مسافران در رابطه با آخرین اتفاقات و مشکلات پیش روی هواپیما سخن می‌گوید: «خانم‌ها و آقایان! کاپیتان با شما صحبت می‌کند. ما به مشکل کوچکی برخورده‌ایم. هر چهار موتور هواپیما از کار افتاده است. ما تمام تلاش خود را برای راه‌اندازی مجدد موتور‌ها می‌کنیم و به شما اعتماد داریم که بیش از حد مضطرب و هیجان‌زده نخواهید شد.»

استاندارد «ETOPS» چیست؟
ETOPS درواقع نشانگر مدت زمانی است که یک هواپیما می‌تواند بدون موتور به مسیر خود ادامه دهد که معمولا با عدد مشخص می‌شود، مثلا ETOPS120. البته اگر بخواهیم ETOPS را باتوجه‌به وب‌سایت‌های استاندارد هواپیمایی تعریف کنیم، به‌طور دقیق‌تر باید توضیح دهیم: استاندارد ETOPS یا Extended Range of Twin Engine Operational Performance به مجموعه استانداردها و آموزش‌های ایکائو (SARPS) گفته می‌شود که شامل هواپیماهایی است که در فاصله حداقل 60 دقیقه‌ای از نزدیک‌ترین فرودگاه بر فراز مناطق غیرقابل فرود (مانند اقیانوس‌ها) پرواز می‌کنند. این 60 دقیقه بر مبنای پرواز با سرعت کروز و بدون یک موتور محاسبه شده و زمان یک ساعته ETOPS از اولین لحظه‌ای که هواپیما کمی بیش از 1 ساعت با نزدیک‌ترین فرودگاه فاصله دارد، آغاز و در آخرین لحظه‌ای که هواپیما کمی بیش از یک ساعت با فرودگاه مورد نظر فاصله دارد، پایان می‌یابد. (علاوه‌بر زمان یک‌ساعته تا فرودگاه مورد نظر).
درواقع سطوح مختلفی براساس تعداد موتور سوار بر یک هواپیما که روی مسافت طی‌شده هواپیما پس از از دست دادن موتورها تاثیر می‌گذارد، برای ETOPSها در نظر گرفته شده است. برای نمونه، بعضی از هواپیماها پس از خرابی موتور قادر به 180 دقیقه پرواز هستند؛ این در حالی‌است که بعضی از هواپیماهای دیگر تنها 120 دقیقه دوام می‌آورند. در ادبیات عامیانه‌ی هواپیمایی، ETOPS را این‌گونه معنی می‌کنند: یا موتور دوام می‌آورد و دوباره روشن می‌شود، یا مسافران باید مایو بپوشند و شنا کنند. البته این اصطلاح فقط به پرواز روی آب‌های آزاد محدود نمی‌شود. در مسیر‌های خشکی نیز از همین اصطلاح طنزآلود استفاده می‌شود. البته طنزی که مستقیما با جان همه‌ی مسافران و خدمه پرواز هواپیما شوخی می‌کند.

آیا این اتفاق ممکن است برای هواپیماهای مدرن و پیشرفته نیز بیفتد؟
سال گذشته یکی از هواپیماهای ایرلاین معروف و پیشرفته‌ی اروپا یعنی « Air France» دچار نقص فنی جدی شد و یکی از چهار موتور قدرتمند خود را از دست داد و ناچار به فرود اضطراری در فرودگاهی در کانادا شد. علاقه‌مندان به برندهای مختلف هواپیما سری A380 را به‌خوبی می‌شناسند و با شنیدن نام این هواپیما، کلمات پیشرفته، مدرن، قدرتمند و شیک را بر زبان می‌آورند. البته این هواپیما با سه موتور فعالش از این آزمایش سربلند بیرون آمد و به‌راحتی به زمین نشست. اما به هر حال حادثه‌ی از کار افتادن موتور، اتفاق و شوک کمی نیست! پس بهترین هواپیماها هم از این قاعده مستثنا نیستند. برای درک کامل این مقاله و اینکه ما دقیقا از چه حادثه‌ای صحبت می‌کنیم، پیشنهاد می‌شود فیلم «Sully» که در سال 2016 منتشر شده را ببینید. فیلم سالی، برگرفته از داستان واقعی نقص فنی جدی موتوری ایرباس A320 و مدیریت فوق‌العاده این بحران توسط کاپیتان چیره‌دست پرواز « Chesley Sullenberger» است که تصمیم می‌گیرد روی رودخانه‌ی هادسون فرود اضطراری داشته باشد. او ابتدا متهم به تصمیم اشتباه و نادرست می‌شود و به دادگاه نظامی فراخوانده می‌شود. اما پس از مطالعات و شبیه‌سازی‌های مختلف متوجه می‌شوند که کاپیتان، بهترین تصمیم را گرفته است. این اتفاق آنقدر نادر و غیرممکن به نظر می‌رسید که از آن به‌عنوان «معجزه‌ روی رودخانه‌ی هادسون» یاد می‌کنند. در پایان باید بگوییم که از کار افتادن یکی از موتور‌های هواپیما خیلی مشکل‌ساز نخواهد بود و تقریبا ریسک پایینی خواهد داشت. اگر قصد خرید بلیط هواپیما را دارید، با استفاده از کجارو می‌توانید بلیط هواپیما ارزان به مقصد مورد نظر خود را یافته و از فروشنده‌های معتبر خریداری کنید.