آریا
جوان - باغ و عمارت تاریخی اکبریه مجموعه ارزشمندی در شهر بیرجند است که در فهرست باغ‌های جهانی جای دارد و همچون زمرد سبز در کویر می درخشد.
قدمت باغ اکبریه به بیش از یک قرن پیش بر می‌گردد زمانی که اکبریه روستایی در سه کیلومتری جنوب شرقی بیرجند بود.
حاکمان شهر بیرجند در آن دوران‌ها مقر حکومتی خود را در این باغ بنا نهادند و اکبریه پذیرای دوران افرادی چون امیر
علم خان حشمت الملک، محمد ابراهیم خان شوکت الملک و اسدالله
علم بوده است.
قنات اکبریه در قدیم مامور آبرسانی به این باغ عریض و طویل بوده که آب از طریق کانال و لوله‌های زیرزمینی به استخر جنوبی عمارت وارد می‌شود و پس از آن از طریق جوی‌های سرپوشیده و از زیر عمارت به فضای باغ می‌رود.
نظام آبیاری، بهره‌مندی از هوای آزاد، نور و خاک در طراحی این مجموعه مانند دیگر باغ‌های ایرانی با برنامه‌ریزی بوده و آنچه در این باغ قابل تامل است، کاشت درختان کاج در مسیر جوی‌ها بوده تا سایه آن مانعی بر تبخیر آب باشد.
این باغ اگرچه در شهر کویری بنا شده اما پایه‌های آن در بستر کوهستان باقران قرار دارد که از سه طرف با دیواره‌های خشتی محصور شده است.
یک شاخصه دیگر باغ اکبریه پیروی از اسلوب باغ ایرانی است، این را در طراحی چهارباغ می‌توان دید به طوری که با توجه به نظام هندسی موجود در کرت‌بندی، انطباق خیابان مرکزی بر محور تقارن کوشک و بنای سردر ورودی، دارای هندسه‌ای خالص و نظام‌مند و نشانگر یک نمونه برجسته باغ ایرانی است.
وجود انبوهی از درختان غیرمثمر همچون کاج با قدمتی بیش از 100 سال در کنار درختان مثمر نظیر پسته و انار، همچنین درختچه‌هایی مانند رز، گل محمدی و بوته‌ها و گل‌های فصلی، تنوع مطلوبی از گونه‌های گیاهی را پدید آورده است.
مهمترین نکته شاخص در معماری باغ اکبریه و دیگر باغ های نظیر آن که در منطقه کویری خراسان جنوبی طراحی و احداث شده اند، نبوغ معمار در جدال با طبیعت ناسازگار بیابانی منطقه است.
این مهم استفاده بهینه از آب برای شادابی فضای سبز باغ، تعامل با محیط و چشم انداز، تنوع و تکثر در عین وحدت و حفظ سبک و نوآوری، شناخت اقلیم و تطابق امکانات با نیازهای طبیعی در ایجاد بهشتی کوچک برای کویر را به دنبال داشته است.
همچنین در قسمت جنوبی این باغ شگفت انگیز عمارتی وجود دارد که در زمان امیرعلم خان حشمت الملک بنا شده و در 2 طبقه است که با دالان‌هایی بخش‌های مختلف آن به هم راه دارد.
اتاق‌های متعدد، شاه نشین، هشتی‌ها، حوض‌خانه، گنبدخانه ( معروف به کلاه فرنگی ) و اتاق آیینه از بخش‌های این عمارت تاریخی است و در ضلع جنوبی عمارت مرکزی حیاط اندرونی قرار دارد که حوض ذخیره آب باغ در آن ایجاد شده است.
به طور کلی مجموعه اکبریه دارای عناصر معماری نظیر سردر ورودی، عمارت، انبار، باغ، فضای بارانداز ( اصطبل ) مسجد، استخر و حصار است.
این مجموعه تا سال 1355 هجری شمسی در مالکیت خاندان
علم بود ولی در این سال از سوی اسدالله
علم برای احداث موزه، وقف آستان قدس رضوی شد.
مرمت باغ اکبریه از سال 1372 با کاربری موزه آغاز شد.
باغ اکبریه به همراه هشت باغ ایرانی سال 90 با شماره 009-1372 به اتفاق آرا در سی و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
هر سال شمار زیادی از گردشگران داخلی و خارجی از این مجموعه تاریخی دیدن می‌کنند و جزو چند اثر پربازدید خراسان جنوبی به ویژه در نوروز است.