چاپ

جوانان نیوز - شکل گیری و دوام فعالیت چنین سازمان هایی به نفع دولت و ملت است زیرا به همگرایی و توسعه جامعه و کشور کمک می کنند. در جامعه ما موانع زیادی سبب شده است جامعه مدنی که محل تحرک و فعالیت سازمان های مردم نهاد است، ضعیف باشد. در چنین وضعیتی آنها نمی توانند سازمان دهی لازم را داشته باشند.

سازمان های مردم نهاد در راه فعالیت خود با چه موانعی دست و پنجه نرم می کنند و برای رفع این موانع چه باید کرد؟ دکتر نادر صادقیان جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی معتقد است دولت اصلی ترین مانع بر سر راه این سمن هاست و در یک قرن اخیر با عدم انجام وظیفه خود نگذاشته است جامعه مدنی قوت بگیرد، به گفته این پژوهشگر اجتماعی چنین مانعی موجب ایجاد شکاف گسترده کیفی و کمی میان سازمان های مردم نهاد در کشورهای توسعه یافته در ایران با کشورهای توسعه یافته شده است.
آیا سازمان های مردم نهاد ایران کارکردی مشابه سازمان های مردم نهاد در کشورهای توسعه یافته دارند یا میان آنها تفاوت های جدی به چشم می خورد؟
به لحاظ تئوریک نقش سازمان های مردم نهاد مشابه است و نهاد واسط مردم و دولت هستند. ما در تمام جوامع دولت و حکومت را داریم که در کنار آنها مردم در اشکال سازمان نایافته حضور دارند، با شکل گیری سازمان های مردم نهاد حوزه عمومی با یک تشکیلات، مبانی و اهداف روشن سازمان می یابد. این سازمان ها عموماً غیرانتفاعی و غیرسیاسی هستند و با ثبت خود اهدافی که بر اساس آن شکل گرفته اند را دنبال می کنند.
اما به لحاظ عملی تفاوت های جدی میان سازمان های مردم نهاد ایرانی و کشورهای توسعه یافته تفاوت های اساسی دارند. در این کشورها مبانی قانونی سازمان های مردم نهاد طی دهه ها و حتی سده‌ها شکل گرفته و در این کشورها جا افتاده و نهادینه شده است. به این ترتیب سازمان‌های مردم نهاد در کشورهای توسعه یافته حضور جدی و فراگیر دارند و در کمیت و کیفیت ( تخصص، کارآمدی و..) در سطح بالاتری نسبت به کشور ما قرار دارند. ما حتی در برخی از این کشورها شاهدیم چند میلیون سازمان مردم نهاد در آن ها شکل گرفته و فعالیت می کند.
حضور این سازمان ها چه مزایایی برای جامعه و کشور دارد؟
شکل گیری و دوام فعالیت چنین سازمان هایی به نفع دولت و ملت است زیرا به همگرایی و توسعه جامعه و کشور کمک می کنند. در جامعه ما موانع زیادی سبب شده است جامعه مدنی که محل تحرک و فعالیت سازمان های مردم نهاد است، ضعیف باشد. در چنین وضعیتی آنها نمی توانند سازمان دهی لازم را داشته باشند.
چه موانعی بر سر راه فعالیت سازمان های مردم نهاد جوانان در ایران وجود دارد؟
این موانع عموما دولتی هستند، سازمان های مردم در انواع پیچ و خم های دولتی گیر می کنند. آنها به لحاظ تشکیلاتی در تاسیس، ثبت و فعال سازی با مشکلات جدی مواجه می شوند و به سختی می توانند شکل بگیرند. پس از شکل گیری نیز عملا با موانعی مواجهند که فعالیت را از آنها سلب می کند. در چنین وضعیتی بسیاری از این سازمان های مردم نهاد تنها به شکل صوری، کمی، تشریفاتی و تبلیغاتی در یک مقطع شکل گرفته و کارآمدی لازم را نیز نخواهند داشت. سمن هایی که به این ترتیب شکل می گیرند یا فعال نیستند یا پس از مدتی از انجام فعالیت منحل می شوند. مسائل سیاسی نیز لطمه‌های جدی به فعالیت سازمان های مردم نهاد زده است. برخی از این سازمان های مردم نهاد به جریانات سیاسی نزدیک می شوند و در مواردی نیز جریانات سیاسی تلاش می کنند از آنها استفاده کنند که در چارچوب کارکرد آنها نیست. در مجموع آنچه گفته شد می توان چنین نتیجه گرفت وضع سازمان های مردم نهاد در جوامعی مانند ایران مساعد نیست؛ به لحاظ کمی تعداد این سازمان ها پایین است و از همین سمن های موجود نیز تعداد زیادی فعال نیستند. در چرایی این وضعیت می توان گفت مانع اصلی دولت است، قدرت در دولت متمرکز شده و زمینه برای ایفای نقش فعالیت سازمان های مردم نهاد را کم و کمتر کرده و موجب شده وضع مناسبی نداشته باشند.
تبعات این تمرکز قدرت از نظر شما چیست؟
چنین وضعیتی سبب شده بخش عظیمی از پتانسیل های پیشرفت و توسعه جامعه هرز رفته و نتیجه آن انواع معضلات و چالش های اجتماعی و روانی، بحران های اقتصادی و روانی و .. شکل بگیرد.
برای رفع این چالش ها، آیا دولت باید از سازمان های مردم نهاد جوانان حمایت کند یا اینکه نباید هیچ دخالتی در فعالیت های آنها داشته باشد؟
دولت بزرگترین کاری که می تواند انجام دهد این است که مانع نباشد. دولت باید موانع قانونی و شبه قانونی را از سر راه این سازمان ها بردارد. زمانی هم که از دولت سخن می گوییم منظورمان تمام دستگاه های متولی است و تنها به قوه مجریه مربوط نمی شود. مجلس و سایرین نیز باید با سازمان های مردم نهاد همراه باشند. آنها باید روند شکل گیری و فعالیت این سازمان ها را تسریع کرده و به سمن های جوانان اعتماد بیشتری داشته باشند.در کنار آن تشکیلات و نهاد حزبی و سیاسی نباید اصراری در مداخله در این سازمان ها داشته باشند و آنها را به شکل مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار ندهند.
آیا کمک دیگری نیز دولت می تواند به این سازمان ها داشته باشد؟
کمک نباید به این معنا باشد که به آنها صدقه یا امتیازی می‌دهد. دولت به آنچه وظیفه اش است باید عمل کند و در مقابل اگر مطالبه باشد از سوی همین سازمان های مردم نهاد است. بنابراین نباید از لفظ کمک در این جا استفاده کنیم چون چنین بحثی منتفی است و تنها وظیفه مندی است که در مواردی انجام نمی شود. این عدم انجام وظیفه به این یا آن دولت نیز برنمی گردد و در کل نهاد دولت در طول یک قرن اخیر چنین مطالبه ای را پاسخ نداده است. متشکل شدن سمن های شاید مطالبه جدی و طولانی مدت است که در حال پاسخ گرفتن است.