آيا تا به حال با افرادي برخورد کرده ايد که مدام به توجه ديگران نياز دارند و حاضرند محبت شان را به نوعي گدايي کنند؟ نوجوان هايي را ديده ايد که براي به دست آوردن تاييد و محبت ديگران و حتي دوستان شان حاضرند خودشان را به آب و آتش بزنند و توي دردسر بيندازند مبادا که توجه طرف مقابل را از دست بدهند يا تنها بمانند؟ تا به حال چيزي در مورد اختلال مهرطلبي شنيده ايد؟ به راستي مهرطلبي چيست؟ و کدام يک از رفتارهاي والدين در کودکي و نوجواني، فرد را به اين اختلال مبتلا مي کند؟
افراد مهرطلب معمولا با افراد مهربان اشتباه گرفته مي شوند چون از آن تيپ آدم هايي هستند که مي خواهند دائما به ديگران کمک کنند و براي اين کار حاضرند حتي از خودشان هم بگذرند و هر سختي را به جان بخرند. آنها معمولا نمي توانند به کسي نه بگويند و هر کاري مي کنند تا آنچه که افراد مختلف از آنها خواسته اند انجام دهند. اين افراد به توجه و محبت ديگران نياز شديدي دارند و به شدت از تنها ماندن از سوي ديگران واهمه دارند. درواقع افراد مهرطلب به شدت به ديگران وابسته هستند و معمولا اعتماد به نفس پاييني دارند که رفتارشان را تقويت مي کند.
مهرطلبي نتيجه عدم سلامت رواني پدر و مادر است
آسيب مهرطلبي اختلالي است که از پدر و مادر ناآگاه به فرزندشان رسيده است. البته آنها اين کار را به صورت غيرعمد انجام داده اند که دليل آن عدم آگاهي نسبت به نيازهاي واقعي فرزندشان و نداشتن شرايط پدر يا مادر شدن است. والديني که فرزندشان را مهرطلب تربيت مي کنند، از سلامت رواني لازم براي چنين مسئوليت بزرگي، برخوردار نبوده اند و از اطلاعات و آموزش هاي مناسب براي فرزندداري بي بهره بوده اند و همين ناآگاهي شان باعث شده که امروز فرزندشان براي نفس کشيدن دهم نيازمند توجه، تاييد و مهر ديگران باشد.
در نتيجه تربيت غلط و رفتارهاي نادرست پدر و مادر، فرد مهرطلب نمي تواند از زندگي لذت ببرد زيرا روانش آسيب ديده است. او دنيا را مکان بدي مي داند چون احساس مي کند که خودش نيست که سبک زندگي اش را انتخاب مي کند و خودش را نسبت به زندگي کنوني خود مسئول نمي داند.
وقتي محبت را دريغ مي کنيد
مهرطلب، کسي است که نيازمند و محتاج مهر ديگران و تاييد آنهاست چون نياز نوازشي او در دوران کودکي به درستي پاسخ داده نشده است. نياز به محبت، عشق بي قيد و شرط، تاييد و توجه والدين و ديگران از نيازهاي اصلي کودکان است و زماني که اين نيازهاي کودک ناديده گرفته مي شود و والدين نمي توانند پاسخ سالم سازنده، درست و به جايي به اين نيازها بدهند، الگوهاي رفتاري تاييدطلبانه و مهرطلبانه را در درون او به شدت تقويت مي کنند.
در اين شرايط فرد براي گرفتن مهر ديگران حاضر است دست به انجام هر کاري بزند. درواقع آنچه که به عنوان نياز عاطفي در کودکي وجود داشته، به خوبي از سوي پدر و مادر ارضا نشده و به اين ترتيب اين فروخوردن ها و سرکوب شدن نيازهاي عاطفي در کودک، او را به سوي مهرطلبي سوق داده است.
وقتي ما به عنوان پدر و مادر کودکمان را به هر دليل و به خاطر هر کاري توبيخ مي کنيم يا به ندرت کارهايش را تاييد مي کنيم، اين احساس را در او به وجود مي آوريم که همه تقصيرها و اشتباهات به گردن اوست. در نتيجه او را دچار استرس مي کنيم و به اين ترتيب هر روز او را بيشتر به سمت چاه مهرطلبي هل مي دهيم.
انگشت اتهام به سمت اجتماع
وقتي با فرد مهرطلب مواجه مي شويم، قرار نيست فقط انگشت اتهام مان را به سمت والدين بگيريم و رفتارهاي نادرست آنها را عامل بروز اين اختلال شخصيتي بدانيم بلکه گاهي وقت ها اين جامعه است که نسلي را مهرطلب مي کند.
نقش اول اجتماع آموزشي است که بايد به پدر و مادر بدهد. مفهوم آموزش از اين نظر براي والدين اهميت دارد که بدانند فرزندپروري کار بسيارسختي است. در بسياري از موارد کودک در خانواده اي به دنيا مي آيد که تک فرزند است و به همين دليل والدين تجربه تربيت و برخورد با کودک را ندارند و نمي دانند چطور بايد عشق و محبت خود را به صورت بي قيد و شرط به فرزندشان بدهند.
در اينجاست که نقش آموزش هايي که اجتماع به والدين مي دهد، بسيار پررنگ شده و نقش جامعه و مسئوين براي بالا بردن سطح رواني والدين، اهميت فوق العاده اي پيدا مي کند. چون همان طور که قبلا گفته شد، مهم ترين دليل مهرطلب شدن کودک، رفتار والدين نسبت به اوست. هرچه سلامت روان والدين بالاتر نسبت بالاتر باشد و کودک شان را طرد نکنند، پرخاشگر نباشند، عشق شان را شرطي نکند و... ميزان مهرطلبي هم در کودکان به شدت کاهش پيدا مي کند.
نحوه برخوردهاي اجتماعي با کودکان نيز يکي ديگر از عوامل اصلي مهرطلب شدن آنهاست. کودکان بخش مهمي از روز خود را در مدرسه مي گذرانند و با ناظم و معلم و... در تماس مستقيم هستند. بنابراين وقتي کودکي در مدرسه طرد مي شود يا ويژگي هاي فردي اش ناديده گرفته مي شود، به احتمال بيشتري در آينده به آدمي مهرطلب تبديل مي شود که با اين کار هم خودش را آزار مي دهد و هم اطرافيانش را.
کودک بايد در مدرسه ياد بگيرد که اگر به ديگران محبت مي کند نبايد در مقابل، انتظار محبت داشته باشد يا محبت را گدايي کند. همچنين کودک بايد دوست داشتن خود را ياد بگيرد و بيشتر به خودش تکيه کند و بداند که چطور نبايد از نظر عاطفي به ديگران وابسته شود و دقيقا به دليل نبود اين آموزش ها در جامعه و خانواده است که امروز شاهد شيوع بيش از حد مهرطلبي در اجتماع هستيم.
اختلال مهرطلبي به درمان نياز دارد
درون مهرطلب ها پر از خشم و کينه است
مهرطلب ها در رابطه با همسر و فرزندان خود يا در تعامل با والدين شان آسيب پذيرتر هستند. اين افراد نمي توانند به خواسته هاي ديگران نه بگويند پس خشم را درون خودشان مي ريزند و در عوض لبخند مي زنند و کاري را که از آنها خواسته شده انجام مي دهند. اين افراد براي همه اطرافيان خود بيش از حد کامل هستند اما درون شان پر از کينه و خشم و ناراحتي است که پشت نقاب آرامش پنهان شده است.
مهرطلب ها مظلومند؟
ممکن است افراد مهرطلب با مظلوم اشتباه گرفته شوند. البته اين افراد به نوعي مظلوم هستند اما مشکل اصلي اينجاست که ديگران آن ها را به الگو تبديل مي کنند. يعني يک فرد مهرطلب به دليل نوع رفتارهايي که در خانواده بروز مي دهد، به الگوي رفتاري تبديل مي شود و همه مي خواهند فرزندشان مانند فلاني باشد که مهربان است و اصلا نه نمي گويد! در حالي که اختلال شخصيت مهرطلبي در وجود او ناديده گرفته مي شود.
مادري را تصور کنيد که در دوران کودکي اش توجه کافي نديده و حالا مادري مهرطلب است. فرزندان اين زن هم با مشاهده مستقيم رفتارهاي مادرشان اين ويژگي را پيدا کرده اند و به اين ترتيب اين سيکل معيوب را تکرار مي کنند.
اختلال مهرطلبي به درمان نياز دارد
آيا فردي که مهرطلب است بيمار رواني به حساب مي آيد و نياز به درمان دارد؟ پاسخ روان شناسان به اين سوال مثبت است. مهرطلب ها دايما خود و ديگران را آزار مي دهند و اين اختلال به عنوان يک بيماري رواني نوروتيک به حساب مي ايد که به درمان نياز دارد. علتش هم اين است که مهرطلبي و وابستگي اين افراد به ديگران به بروز يکسري رفتارها، کنش ها و واکنش هاي نامناسب در آنها منجر مي شود و باعث مي شود که از خودشان و ديگران توقع بيجا داشته باشند و نتوانند به هيچ کس و در برابر هيچ خواسته اي «نه» بگويند. چون از اين طريق است که مي توانند تاييد و توجه ديگران را به دست بياورند.
درواقع افراد مهرطلب بيمارند، چون حاضر هستند از نظر عاطفي به ديگران باج بدهند تا رابطه هاي خود را حفظ کنند و به همين دليل است که معمولا با اينکه ضربه هاي روحي رواني شديدي مي خورند اما حاضر نيستند آن رابطه را از دست بدهند. به عنوان مثال ممکن است فرد مهرطلب جايگاه اجتماعي خوبي داشته باشد اما نتواند در مقابل همسر معتادش بياستد. چون مي ترسد که همسرش او را طرد کند و ديگر دوستش نداشته باشد.
مهرطلبي اختلالي است که به درمان نياز دارد وگرنه فرد مبتلا به مرور دچار عناد با خود مي شود، دائما خودش را سرزنش مي کند و سرکوب کردن اين خشم و عصبانيت عاملي براي افسرده شدن فرد در بلندمدت خواهدبود.
چطور مهرطلبي را از بين ببريم؟
روش هاي مختلفي براي از بين بردن شخصيت مهرطلبي وجود دارد. از جمله اين که:
1- بلافاصله به همه خواسته هايي که ديگران از شما دارند جواب مثبت ندهيد
براي خودتان زمان بخريد و در اين فاصله فکر کنيد که آيا خواسته هايي که طرف مقابل دارد در جهت خواسته ها، نيازها و علايق شما هست يا نه. آيا وقتش را داريد که انجامش بدهيد؟ يا بايد خيلي خودتان را به دردسر بيندازيد؟ اصلا دوست داريد که اين کار را انجام دهيد يا نه؟ وقتي مطمئن شديد که انتخاب ها و اولويت هاي خودتان را در نظر گرفته ايد مي توانيد به خواسته طرف مقابل جواب دهيد.
2- افکار غلط خود را دايما اصلاح کنيد
شما ويژگي مهرطلبي را از دوران کودکي با خودتان آورده ايد و سال هاست که اين اختلال با شماست پس انتظار نداشته باشيد که به سرعت از بين برود. بايد دايما مچ خودتان و افکار غلطي را که داريد بگيريد و هر روز آنها را اصلاح کنيد. مثلا اگر مدام فکر مي کنيد که بايد به خانواده تان سرويس بدهيد با خودتان تکرار کنيد که شما براي خدمت کردن به ديگران به دنيا نيامده ايد و شما هم نياز به استراحت و تفريح و... داريد.
3- ياد بگيريد که از ديگران بگيريد
مطمئن باشيد که با اين کار هم فشار جسمي و رواني کمتري را متحمل خواهيد شد و هم عشق و محبت ديگران را از دست نمي دهيد. سعي کنيد بين وظايفي که بر عهده مي گيريد و آنهايي که بر عهده ديگران مي گذاريد تعادلي نسبي ايجاد کنيد.
4- از خود مراقبت کردن را ياد بگيريد
به جسم تان توجه کنيد، به خودتان برسيد و از جسم و روان تان مراقبت کنيد. به اين موضوع فکر کنيد که آخرين بار چه زماني براي خودتان وقت گذاشته ايد، کي براي خودتان پول خرج کرده ايد و چه وقت خودتان را خوشحال کرده ايد؟