چاپ

امروزه بحران آب گريبانگير تمام دنيا از جمله ايران شده است که در اين ميان نقش کوهستان در تامين آب مورد نياز بسيار حائز اهميت است بنابراين حفاظت از اين عرصه هاي سر به فلک کشيده نه تنها يک هدف بلکه يک وظيفه است که بايد جدي گرفته شود.
کوهستان و نقش آنها در تامين آب مورد نياز دشت هاي پايين دست بر هيچ فرد و نهادي پوشيده نيست از اين رو حفاظت از اين عرصه هاي سر به فلک کشيده براي ادامه حيات انسان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.
زمين تب دار کوهستان ها امروزه به دلايل مختلفي جولانگاه چالش هاي زيادي از جمله گرم شدن زمين که البته آنهم نتيجه عملکرد انسان است، تاخت و تاز انسان ها، حجم زياد زباله و به دنبال آن آلودگي منابع آبي شده است.
کوهها سرمايه ملي هستند چون منابع پايه اي مانند آب شيرين، منابع بيولوژيک، پوشش گياهي جنگل ها و مراتع، حيات وحش و منابع معدني که زندگي انسان ها در کره زمين به آنها وابسته است دراين محيط قرار دارد.
کوه هاي ايران کانون هاي تنوع گياهي و جانوري منحصر به فرد و بسيار ارزشمندي هستند، بيش از هزار و 500 گونه گياهي اندميک ( انحصاري ايران ) داريم که زيستگاه بسياري از آنها در کوهستان است، جاذبه هاي گردشگري کوهستان نيز بخش ديگري است که لزوم توجه به اين محيط را پررنگ تر مي کند.
با توجه به نقش کوه ها در زندگي و سرنوشت بشر آنطور که بايد به آن توجه نشده است در حالي که امروزه دنيا از جمله ايران با کمبود آب مواجه است بنابراين توجه به اين آسمان خراش ها الزامي به نظر مي رسد.
کوه ها يک پنجم چهره زمين را تشکيل مي دهند، حداقل يک دهم از مردم جهان در محيط هاي کوهستاني زندگي مي کنند، يک سوم مردم جهان از جنبه هاي مختلف مانند تامين غذا، برق، چوب و مواد معدني به کوه ها وابسته اند و سرچشمه همه رودهايي هستند که شريان هاي حياتي جوامع را تشکيل مي دهند.
در فصل سرد سال بارش برف بر پيکره کوهها نعمت بزرگي است که در طول سال شامل حال انسان ها در پايين دست مي شود، به اينصورت که انباشت برف ها در طول سال مانند شير آبي طبيعي عمل مي کند که به تدريج در پايين دست از آن برداشت مي شود بنابراين يک مخزن طبيعي براي تامين آب است.
عبدالله اشتري مديرانجمن حفظ محيط کوهستان دراين باره گفت:تقريبا 90 درصد آب شيرين ما از کوهستان تامين مي شود و اکنون با توجه به بحراني که در زمينه کمبود آب داريم بايد عرصه هاي کوهستاني بيش از پيش مورد حفاظت قرار گيرد.
برخي از دوستداران محيط زيست به ويژه کوهستان ها مي گويند قانوني براي حفاظت از کوهستان در کشور وجود ندارد که اشتري دراين باره معتقد است در کشور هيچ اقدامي نسبت به حفاظت از کوهستان در قالب قانون صورت نگرفته است در حالي که کشورهايي که به اهميت کوهستان پي بردند اين کار را انجام دادند و بعضي از آنها تا مراحل خوبي هم پيش رفتند اما ما کاري انجام نداديم اين در حالي است که تمام نقاط دريافت آب ما در ارتفاعات و بالادست قرار دارد.
همچنين کوه ها از تخريب نيز در امان نيستند و عواملي مانند چراي دام، جاده کشي، انتقال خطوط برق، لوله هاي گاز و نفت است که اشتري درباه چراي دام گفت: يکي از بزرگترين تخريب کننده کوهستان هاي کشور چراي دام بيش از حد و توان مراتع است، آمار مي گويد حضور دام سه برابر ظرفيت مرتع است در صورتي که بيشتر از آن است حال اگر همين سه برابر را صحيح فرض کنيم دليلي است بر اينکه مراتع به تدريج روبه تخريب مي رود و بسياري از گونه هاي گياهي که براي دام مغذي و مفيد بودند از بين رفتند و بيشتر سطح مراتع را گون ها، خارها و تيغ ها پوشانده است.
با توجه به حساس و شکننده بودن محيط کوهستان، در سال 1991 در ريو برزيل، دنيا کوهستان را به عنوان اکوسيستم هاي شکننده و آسيب پذير طبقه بندي کرده است و در دستور کار خود بخش 13 را به کوهستان ها اختصاص داد و اعلام کرد که جزو اکوسيستم هاي آسيب پذير و شکننده اند و بايد مديريت خاص بر آنها اعمال شود اما ما در کشور با مديريت خاصي به کوهستان نگاه نمي کنيم.
اين در حالي است که برخي کشورها مانند ايتاليا و سوئيس که از نظر بارندگي و رطوبت وضعيت بهتري از ايران دارند، سالها است با مديريت خاص به کوهستان نگاه مي کنند و در تلاشند تا از اکوسيستم هاي کوهستاني خود محافظت کنند.
با توجه به اهميت حفاظت از عرصه هاي کوهستاني، سازمان ملل متحد سال 2002 را سال جهاني کوه ها اعلام و از سال 2003 به بعد روز 11 دسامبر هر سال را به عنوان روز جهاني کوهستان نامگذاري کرد که امسال با 21 آذرماه مصادف شده است و شعار امسال آن ` فرهنگ هاي کوهستان: گراميداشت تنوع و تقويت هويت ` تعيين شده است.