هندوانه در بسته اي است که تا آن را
نشکافي از درونش باخبر نمي شوي! هر جواني که تصميم به ازدواج گرفته است با
اين جمله آشناست و آن را از زبان بزرگ ترها شنيده است که نشان دهنده ريسک
پذيري رخدادي مهم، يعني ازدواج در زندگي هر شخص است به همين دليل ضروري است
تا قبل از ازدواج همه جوانب براي يک انتخاب مناسب سنجيده شود.
تحقيق قبل از ازدواج هم به همين منظور
انجام مي شود اما اين تحقيق يا پرس و جوها که نتيجه آن سرنوشت افراد را رقم
مي زند در سال هاي اخير دچار تغييراتي شده است. تا زماني که ازدواج ها
سنتي بود و آشنايي افراد از طريق خانواده ها اتفاق مي افتاد تحقيقات و پرس و
جوهاي قبل از ازدواج نيز برعهده خانواده ها بود که با مراجعه به محل سکونت
و کار انجام مي شد. اما با تغيير شکل آشنايي دختر و پسر در جامعه امروز،
شکل اين تحقيقات هم عوض شده است و تصميم اوليه و نهايي توسط خود افراد
گرفته مي شود و آشنايي قبل ازدواج ملاک افراد براي انتخاب همسر آينده است
که در بسياري از موارد مشکلات زيادي را براي افراد به وجود آورده است.
«زهرا» خانم 22 ساله اي است که شناخت سطحي
و تصميم زودهنگام را دليل اصلي شکست در زندگي اش مي داند و مي گويد:
آشنايي من با همسرم به واسطه دوستم که خواهر او بود انجام شد. او که دوست
صميمي من در دانشگاه بود مرا براي برادرش خواستگاري کرد من نيز با تکيه بر
شناختي که از دوستم داشتم خواستگاري او را پذيرفتم و از آنجايي که قبل از
ازدواج به يکديگر علاقه مند شده بوديم با اصرار خانواده ام را براي ازدواج
راضي کردم. وي ادامه مي دهد: 6 ماه از عقد نگذشته بود که متوجه رفتارهاي
خشونت آميز و غير عادي همسرم شدم که با کوچک ترين بهانه ها شعله ور مي شد.
در نهايت بروز خشونت فيزيکي سبب شد تا با اجبار پدرم در دوران عقد از او
جدا شوم.«مهدي» نيز يکي ديگر از کساني است که درباره تجربه ازدواجش مي
گويد: دختري که براي ازدواج انتخاب کرده بودم بسيار مهربان و خوش رو و زيبا
بود که در محل کار با او آشنا شدم. رفتار و اخلاقش دقيقا هماني بود که مي
خواستم به همين دليل به او پيشنهاد ازدواج دادم و او نيز پذيرفت. بعد از 6
ماه آشنايي با يکديگر ازدواج کرديم اما متوجه شدم همسرم سال ها پيش ازدواج
کرده و اين موضوع را از من پنهان کرده بود. ازدواج قبلي او موضوعي نبود که
برايم قابل پذيرش نباشد، مشکل اين جا بود که خود او اين موضوع را به من
نگفته بود. از طرفي اشتباه از من بود که هيچ تحقيقي درباره زندگي گذشته او
نکرده بودم و با تکيه بر حرف هاي شيرين دوران آشنايي و اخلاق و رفتاري که
در ظاهر ديده بودم دست به انتخاب زدم. به نظرم تحقيق قبل از ازدواج بايد
قبل از آن که افراد به يکديگر علاقه مند شوند انجام شود تا فرد بتواند
منطقي و عقلاني تصميم گيري کند.
حرف هاي اول آشنايي
يک روانشناس و مشاور خانواده در اين باره
مي گويد: تحقيق قبل ازدواج بسيار مهم است. تحقيقي که نه فقط خانواده دختر
از پسر، بلکه خانواده پسر هم از دختر بايد انجام دهند. سؤالات مقدماتي مثل
سن و شغل و فرهنگ خانواده در جلسات اول آشنايي پرسيده مي‌شود اما تحقيق
اصلي که بعد از آن آغاز مي‌شود، سرنوشت يک عمر زندگي را رقم مي زند که
بايد جامع و کامل باشد و بيشترين شناخت را از همسر آينده به دست بدهد.
هرچند که هميشه وجه ناشناخته اي باقي مي ماند که فقط با زندگي زير يک سقف
معلوم مي‌شود.
عسگري فر ادامه مي دهد: بسياري از افراد
در شروع ارتباط، ناخودآگاه خود را طوري نشان مي‌دهند که براي طرف مقابل
جذاب تر به نظر برسند که در واقع در عمل فرد ديگري هستند. شناخت افراد از
هم در دوره آشنايي خيلي گنگ است چون معمولا روابط منقطع است. يعني طرفين
هفته اي يک يا دو بار همديگر را مي بينند و در اين زمان کوتاه طبيعي است
که فقط حرف هاي شيرين به هم مي زنند اما در رابطه تنگاتنگ در زندگي
زناشويي همه چيز تفاوت مي‌کند. وي تصريح مي کند: در دنياي امروز در بسياري
موارد دختر و پسر با هم از قبل آشنا شده اند و بعد خانواده را در جريان
مي گذارند. در آشنايي هايي که به شکل سنتي انجام نشده و خانواده حضور
پررنگي در آن نداشته است، معضلات خود را دير نشان مي‌دهد اما خانواده در
اين مرحله مي‌تواند تحقيقات ميداني کند که البته بايد درنظر داشت خيلي از
مسائل مثل بعضي بيماري هاي روحي- رواني، ناکامي‌ها و ويژگي هايي که در
موقعيت هاي بحران زا خود را نشان مي‌دهد، جزو مسائل پنهان خانواده ها
باقي مي ماند. براي مثال افرادي هستند که به آن ها انفعالي انفجاري گفته
مي شود. اين افراد فشار را تحمل مي‌کنند و در يک نقطه منفجر مي شوند. اگر
مرد يا زن حس کند طرف مقابل هميشه منفعل است و يک دفعه با رفتار انفجاري او
رو به رو شود، به شدت دچار هراس و ترس خواهد شد.
مشاوره قبل ازدواج را جدي بگيريد
نقش دوستان و شبکه هاي اجتماعي به عنوان منبع تحقيق
اين مشاور خانواده، خاطر نشان مي کند:
دوستان نمي‌توانند به اندازه خانواده قابل استناد باشند. بهتر است براي
شناخت به ستون هاي سفت و واقعيت ها تکيه کرد. وقتي در جايگاه تحقيق
هستيد، در کسب اطلاعات احساس امنيت کنيد. ممکن است دوست بخواهد فرد مورد
نظر را خراب کند يا بيش از حد بالا ببرد. با اين حال شخصيت و ويژگي هاي
دوستان فرد مي تواند نشانه خوبي براي تشخيص شخصيت فرد و تمايلات اجتماعي او
باشد.وي ادامه مي دهد: شبکه هاي اجتماعي هم نمي‌توانند معيار شناخت باشند
چون افراد مي توانند با هويت غير واقعي در شبکه هاي اجتماعي حضور پيدا
کنند.
به اين ويژگي ها دقت کنيد
وي عنوان مي کند: بعضي از اطلاعات کلي که
در چارچوب و نگاه خانواده مشخص مي‌شود مي‌تواند دلگرم کننده باشد. اين که
خواستگار معتاد نيست، در کار فعال هست يا نه، اگر 10 سال کار کرده است چه
پس‌اندازي دارد، مدبر است يا نه، خودرويش را با توان مالي خود خريده يا از
حمايت خانواده استفاده کرده است، جايگاه کاري و خانوادگي اش چگونه است و
موضوعاتي از اين دست مي‌تواند سبب شناخت شود.وي تأکيد مي کند: جايگاه فرد
در خانواده يکي از مهم ترين نکاتي است که در تحقيق قبل ازدواج مي توان روي
آن حساب کرد. هر چه قدر فرد قابليت هاي تعهدي اش را در خانواده بيشتر
نشان دهد، در زندگي آينده هم متعهدتر خواهد بود. در مقابل رفتارهاي
لاابالي گري، منيت و خودخواهي در زندگي مشترک مشهود و غير قابل انکار است
و جز در دراز مدت نمي توان چيزي را تغيير داد.وي اظهار مي کند: تحقيقات
محلي نيز مي تواند تا حدي دل خانواده ها را محکم کند. ممکن است با آن ها
به شناخت تمام و کمال نرسيم اما بخشي از ويژگي ها قابل دسترسي است. با اين
تحقيقات حداقل مي‌توان فهميد که اجازه ادامه رابطه را به دختر و پسر بدهيم
يا نه. اما با اين حال براي تحقيق، خانواده نسبت به محل کار و همسايه ها
ارجحيت دارد. وقتي خانواده ها با هم در ارتباط هستند پدرها و مادرها يکديگر
و جايگاه و رفتار خانواده را با هم مي بينند. در اين ارتباط به خصوص در
ارتباط مکرر با همديگر رازهاي پنهان مي توانند کشف شوند.
مشاوره قبل ازدواج را جدي بگيريد
عسگري فر، خاطر نشان مي کند: کاري که در
مراکز مشاوره پيش از ازدواج درباره کساني که مي‌خواهند با هم ازدواج کنند
انجام مي‌شود، با آن چه در تحقيقات ميداني و محيطي درباره فرد انجام مي‌شود
متفاوت است. در اين مشاوره ها يکسري فاکتورهاي معمول روانشناسان بررسي
مي‌شود که بررسي آن ها از سوي خانواده ها ممکن نيست. بسيار اتفاق مي افتد
که دختر يا پسر آن فردي نباشند که در ابتداي آشنايي نشان داده اند. دو
انسان با دو نگاه، طبقه اجتماعي، ايدئولوژي و تربيت متفاوت قرار است در
زندگي همسو با هم قرار گيرند. در مراکز مشاوره براي رفع اين چالش‌ها سعي
مي‌کنند در ابتدا اطلاعات مقدماتي را از دختر و پسر بگيرند. اطلاعاتي مثل
اين که طرفين چند خواهر و برادر دارند، فرزند چندم خانواده هستند، شغل پدر و
مادرشان چيست، چند وقت است که کار مي‌کنند، کجا آشنا شده‌اند، آشنايي شان
چقدر طول کشيده است و چه انتظارهايي از هم دارند.
اما در مراحل بعدي مشاور بايد چالش هايي
ايجاد کند که دو نفر به عنوان زوج مجبور شوند درگير معضلات و تفاوت‌هاي
شان شوند و با اين روش اختلافاتي که درباره خواسته‌هاي شان از هم دارند
مشخص شود.
وي عنوان مي کند: معمولا زوج ها در ابتدا
فکر مي‌کنند همه خواسته هاي شان مشترک است و توقعي خاص از هم و اختلاف
نظري با هم ندارند. اما در حقيقت اين گونه نيست وقتي فرد با رابطه طرف
مقابلش با خانواده و توقعات و وظايف متقابل روبه‌رو مي‌شود، مشکلات تازه
اي مشخص مي‌شود. مواردي مثل اين که چه قدر از طرف مقابل توقع سهم دارد،
اين که آيا سهمي از او را براي خانواده خودش قبول دارد يا نه، اگر به مشکل
بخورد دوست دارد مشکل با کدام خانواده مطرح شود و... در مجموع اين جزئيات
است که مي تواند سبب شناخت دو فرد به طور کامل براي يکديگر شود. بعد از آن
به جاي اين که درباره موفقيت يا موفق نبودن ازدواج نظر داده شود دو طرف در
جريان مشکلات و بحران هايي که ممکن است در زندگي با آن ها رو به رو شوند
قرار مي‌گيرند و مهارت هاي ارتباط با همسر، تشخيص بحران‌ها و کنترل زندگي
را ياد مي‌گيرند.