اين مسئله را در چشمان مادراني که با نگراني فراوان در مورد iq فرزندانشان از مشاوران سراغ مي گيرند ديده ايم، امّا آيا تا به حال با افرادي برخورد کرده ايد که از هوش سرشاري بهره مي برند امّا در زندگي با مشکلات عديده اي مواجه اند و حتّي نمي توانند به راحتي با اطرافيانشان ارتباط برقرار کنند؟ حال سؤال اصلي اين است: آيا تا به حال اصطلاح هوش هيجاني يا eq را شنيده ايد و مي دانيد که اين نوع از هوش چيست و چه تفاوتي با iq دارد و تا چه حد از رموز موفقيت ما در گرو اين مفهوم است؟ با اين مقدمه به سراغ بررسي مفهوم هوش هيجاني و کاربرد آن در زندگي روزمره مي رويم.

هوش هيجاني به معناي توانايي درک و شناخت صحيح هيجان ها و عواطف خود و ديگران، آن گونه که هستند، است؛ و دربرگيرنده دو جنبه از هوش است که عبارتند از:
اول؛ درک خودتان، به معني درک اهداف، تفکرات، رفتار و مقاصد
دوم؛ درک ديگران و احساسات آنها

به بيان ديگر هوش هيجاني داراي چهار بعد اساسي است که عبارتند از:
1- شناسايي و بيان هيجان ها: که به معني توانايي فرد در خودآگاهي هيجاني، بيان هيجانات، درک نيازهاي ديگران و توانايي تشخيص درست و نادرست ابراز هيجان است.

2- استفاده صحيح از هيجان ها: به معني استفاده از عواطف در جهت کمک به کسب نتايج مطلوب، حل مسائل و استفاده از فرصت ها است و نيز توانايي تشخيص هيجان هاي گوناگون از يکديگر و استفاده از آن ها در جهت تفکر مؤثرتر.

3- فهم و درک هيجان ها: که همان توانايي فهم هيجانات پيچيده (نظير احساس دو هيجان همزمان) و آگاهي از علل آنها و چگونگي تغيير هيجان ها از يک حالت به حالت ديگر است.

4- مديريت و تنظيم هيجان ها: يعني توانايي اداره کردن هيجان ها در خود و ديگران، به کارگيري عواطف براي حل مسايل و هماهنگ کردن هيجان و تفکر.

افرادي با هوش هيجاني بالا در زمين تعارض قادرند به طور عميق و منطقي بينديشند و به جاي اينکه واکنش نشان دهند، گوش کنند و خواسته هايشان را به شکل مناسب اظهار نمايند

هوش هيجاني به شما مي آموزد که به درون خود نگاه کنيد، قبل از اينکه دهانتان را براي برقراري ارتباط باز کنيد، و به شما ياد مي دهد تا بفهميد که علت رفتارهاي ديگران چيست. پس هوش هيجاني در يک کلام يعني اينکه «در مورد هيجانات خود باهوش باشيد» و اين به اين معني است که شما در مورد هيجانات خود و ديگران، زيرک، دقيق و هوشيار باشد و به هيجانات در هر موقعيتي اهميت دهيد.

افرادي با هوش هيجاني بالا داراي ويژگي هاي منحصر به فردي هستند که آنها را از ديگران متمايز مي کند و ضامن موفقيت آنها در زندگي است. افرادي با هوش هيجاني بالا در زمين تعارض قادرند به طور عميق و منطقي بينديشند و به جاي اينکه واکنش نشان دهند، گوش کنند و خواسته هايشان را به شکل مناسب اظهار نمايند اين افراد، احساسات يا افکار خشم را سرکوب نمي کنند، بلکه به جاي آن، اين احساسات و افکار را با روش سازنده اظهار مي کنند. همچنين اين افراد بهتر مي توانند خود را کنترل کرده و به خود انگيزه دهند.

چنين افرادي احساسات خود را با روشي غيرخصمانه اظهار مي دارند و از احساساتي که در افراد ديگر به وجود آمده نيز آگاهي دارند و به طور کلي افرادي با هوش هيجان بالا از ارتباطات بين فردي رضايت بخشي، لذت مي برند.

بنابراين، افرادي که هوش هيجاني پاييني دارند نمي توانند با حوادث فشارزا و ناخوشايند سازگار شوند، و بيشتر دچار نااميدي مي گردند؛ و برعکس افرادي که هوش هيجاني بالايي دارند پاسخ هاي سازشي و انطباقي بيشتر نسبت به وقايع ناگوار ومنفي زندگي از خود نشان مي دهند و اين دقيقا همان ويژگي هايي است که براي داشتن روابط بين فردي رضايت بخش به آنها نياز جدي داريم.

اما نقش هوش شناختي (iq) در اين بين تا چه ميزان است؟
در اين رابطه بايد بدانيم که روانشناسان معتقدند هوش هيجاني مي تواند علت موفقيت باشد، و در اينکه بهره هوشي صرفا حدود 20درصد و عوامل تعيين کننده موفقيت محسوب مي شود اتفاق نظر دارند و 80درصد ديگر موفقيت را نشأت گرفته از هوش هيجاني مي دانند، زيرا در واقع موفقيت در زندگي بستگي به اين دارد که فرد بتواند به تجارب هيجاني خود و ديگران بينديشد و متقابلا به استدلال هايي که عقل در مورد يک شخص يا يک موقعيت ترسيم مي کند پاسخ هاي هيجاني سازش يافته اي بدهد.

در واقع دستيابي به روابط سالم حتي براي کسي که iq بالا ولي eq پاييني دارد بسيار مشکل است. اين گونه افراد اغلب احساس برتري مي کنند و براي خود فرضياتي مي سازند و فکر مي کنند که مسايل را خوب درک مي کنند، در حالي که تنها ادراک محدودي از هيجانات خود و ديگران دارند، و اغلب اهميت همدردي و دلسوزي را درک نمي کنند.

بنابراين هوش شناختي يا همان چيزي که به iq معروف است تنها شاخص عمده براي پيش بيني موفقيت افراد نيست. دانشمندان ثابت کرده اند قبل از آنکه بتوانيم فکر کنيم، احساسات بر ما چيره مي شوند، چون يک غريزه حياتي اند. با اين حال اگر متوجه احساس خود شويم يک گام به موفقيت نزديکتر خواهيم شد. توانايي يک گام به عقب برگشتن و درک اينکه چه احساسي داريم، همان هوش هيجاني است و گامي به سوي موفقيت.

اما به هر حال افراد در اين مهارت ها با هم متفاوتند، و به همين علت بعضي افراد از بعضي ديگر موفق تر، شادتر و سازگارترند.

يک روز خود را در نظر بگيريد‌، وقتي از خواب بيدار مي‌شويد تا زماني که دوباره به خواب مي‌رويد. وقتي براي خوردن صبحانه با اعضاي خانواده رو‌به‌رو مي‌شويد و زماني که از وسيله عمومي براي رفتن به محل کار يا تحصيل استفاده مي‌کنيد، هنگامي که به محل مورد‌نظر مي‌رسيد‌، ارتباط‌تان با همکلاسي‌ها‌، دوستان و يا همکاران و رييس‌تان. در تمام اين مراحل شما نياز داريد تا از هوش هيجاني‌تان براي بر‌قراري ارتباط مناسب استفاده کنيد. اين هوش حتي در نحوه شناختي که از خود داريد هم موثر است. شما بايد به عنوان يک فرد بالغ که مي‌خواهيد زندگي سالم و موفقي داشته باشيد، ابتدا تکليف خودتان را با احساسات‌تان مشخص کنيد.بايد سعي کنيد به شناخت خوبي از احساسات اطرافيان برسيد، با آن‌ها همدلي کنيد و درک متقابل داشته باشيد و البته يک بخش مهم در ارتباط خوب و موفقيت شما کنترل تکانه‌هاي هيجاني‌تان است. هوش هيجاني به شما کمک مي‌کند تا در اين بخش هم موفق شويد. اگر قرار است کنکور دهيد‌، با اين توانايي مي‌توانيد از اضطراب خود بکاهيد. اگر قرار است ازدواج کنيد‌، دچار هيجانات زودگذر نشده و مي‌توانيد انتخاب مناسبي داشته باشيد و اين‌گونه زندگي‌تان را بيمه کنيد.

بنابراين، افرادي که هوش هيجاني پاييني دارند نمي توانند با حوادث فشارزا و ناخوشايند سازگار شوند، و بيشتر دچار نااميدي مي گردند

افرادي که با هوش هستند البته از نوع هوش هيجاني چند ويژگي عمده دارند؛
* شاد، با انرژي و فعال‌اند.
* افکار منفي را از ذهن خود دور مي‌کنند و مثبت انديش‌اند.
* اجتماعي هستند و توانايي ابراز مناسب احساسات خود را دارند.
* مسئوليت‌پذير بوده و در فعاليت‌هاي انسان‌دوستانه شرکت مي‌کنند.
* مشکلات را سد راه خود ندانسته و راههاي مختلف را براي حل آن آزمايش مي‌کنند.
* مسئوليت خطاهاي خود را مي‌پذيرند و گفتن‌: عذر مي‌خواهم کار چندان سختي براي‌شان نيست.
* مي‌توانند ديگران را با درک صحيح احساسات‌شان و همچنين رفتار دوستانه‌اي که دارند با خود هم‌مسير سازند.

شما چقدر اين ويژگي‌ها را داريد؟ نيازي به ثبت جواب‌تان نيست. اما با خود صادق باشيد، اگر هوش هيجاني‌تان پايين است براي بالا بردن آن از همين لحظه شروع کنيد.

http://www.javanannews.ir/fa/News/4294/يک-روز-عالي-با-هوش-هيجاني