چاپ

بي حوصلگي هر از چند گاهي سراغ همه ما مي آيد ؛سرکلاس،سر کار،در خانه و حتي در تفريح.ما بيشتر اوقات آن را به عوامل خارجي نسبت مي دهيم و اکثر افراد مي گويند چون کاري براي انجام ندارند حوصله شان سر رفته است .اما تحقيقات نشان مي دهد که علت بي حوصلگي لزوما کار يکنواخت نيست.بعضي ها حتي با داشتن متنوع ترين نوع کارها،از يکنواختي زندگي شکايت دارند.

گاهي بي حوصلگي به خاطر نداشتن انگيزه و گاهي هم ناشي از سرکوب و عقب راندن تمايلات و علايق است که منجر به بي هدفي مي شود.عده اي صرفا از انجام کارهاي تکراري و يکنواخت خسته مي شوند،عده اي هم حتي در اوقات فراغتشان احساس کسالت مي کنند چون نمي توانند خودشان را سرگرم کنند .وقتي از دانش آموزان مي پرسيم پنجشنبه جمعه چطور بود بيش از نود درصد مواقع جواب اين است:معمولي مثل هميشه کسل کننده !عده اي حتي ترجيح ميدهند تعطيلي آخر هفته نداشته باشند چون هيچ اتفاق هيجان انگيزي نمي افتد هر هفته تکراري تر از هفته قبل مي گذرد .گاهي بي حوصلگي آن قدر زياد مي شود که همه زندگي را در بر مي گيرد ؛فرد يک جور احساس پوچي مي کند که بخاطر نداشتن هدف يا بي معنا شدن زندگي است.

ريشه کسالت و بي حوصلگي!
بطور کلي ريشه ي حس کسالت و يکنواختي به دو چيز بر ميگردد اول محرک هاي بيروني يا نياز به تنوع ،هيجان و چبزهاي تازه اين نياز نشان مي دهد که چرا برخي افراد برون گرا بيشنر دچار کسالت مي شوند،چون اغلب براي بالا نگه داشتن سطح انگيزه شان ، بي وقفه به محرک هاي بيروني نياز دارند البته استثنا هم وجود دارد و دوک عوامل دروني.

در نقطه مقابل برون گراها ،افراد درون گرا هستند که ميتواندد خودشان را در هر شرايطي سرگرم کنند و از اوقاتشان لذت ببرند ،معمولا بي حوصله نمي شوند .بقول يکي از روانشناسان ميتوانند مانند يک مجسمه صامت و ساکت يکجا بنشينند ولي حوصله شان سر نرود چون منشا شور و حرارت و زندگي در درون آدم است که اگر افراد فاقد آن باشند هيچ محرک بيروني خوشحالي و هيجان ايجاد نخواهد کرد.و اين همان عامل دوم يعني عامل دروني است.درک اين نکته خيلي مهم است چون اشتياق بيش از حد براي داشتن تغيير و هيجان در زندگي و پرهيز از يکنواختي ،بعضي از افراد را به سمت فعاليت هايي افراطي مي کشاند مثل فرار از تنها بودن و گرايش افراطي به حضور در جمع و زياد مهماني رفتن.و به طور کلي تمايل بيش از حد گذراندن همه اوقات با ديگران و خارج از خانه.افراط در سرگرمي ها مثل بازي هاي کامپيوتري و تماشاي تلويزيون و حتي گرايش به فعاليت هاي مخرب مثل کشيدن سيگار ،مصرف مواد مخدر ،نوشيدن مشروبات الکلي،قمار و تخريب اموال عمومي.

سياليت
بي حوصلگي،نقطه مقابل سياليت است.سياليت يعني توجه بي تلاش و غرق شدن در يک کار.از يک طرف سياليت وقتي رخ مي دهد که توانايي هاي فرد هم سطح با فعاليت مربوطه باشد و نيز وقتي که کاري اهداف مشخص و باز خورد سريع داشته باشد.کارها خيلي ساده ،کسل کننده اند.کارهايي که خيلي مشکل به نظر ميرسند نيز اضطراب آورند.عوامل عاطفي (هيجاني) نيز مي توانند بر ميزان توجه و سياليت اثر بگذارند.افرادي که مدام درگير هيجانات خود هستند از توجه کمتري برخوردارند و بنابريان سياليت کمتري دارند در نتيجه براي حفظ تمرکز بايد تلاش زيادي بکنند که در نتيجه بيحوصلگي بيشتري به وجود مي آيد.
برعکس افرادي که حالات هيجاني خود را تشخيص مي دهند و ارزيابي و طبقه بندي مي کنند مي توانند به راحتي آنها را کنار بگذارند و توجه شان را به کارشان معطوف کنند.

1- حس بيهودگي
از طرفي ديگر وقتي فرد بخاطر بعضي از واقع نگري ها و فشارهاي محيط ،دست از اهداف مهم و روياهايش از زندگيش دست ميکشد دچار يک حس بيهودگي و پوچي مي شود و اصطلاحا حوصله اش از زندگي کردن سر مي رود .ما در اطراف خود زياد به اين موارد برميخوريم ؛مثلا کسي که دلش ميخواهد زيست شناس و محقق شود اما بعد از سالها چشم باز مي کند و ميبيند زندگيش به کلي فاقد رشد و حرکت است يا يک زندگي خيلي معمولي را در کنار همسري که دوستش ندارد سپري مي کند.يا کسي که آرزويش اين بوده که نجوم بخواند ولي حالا مدير يک شرکت تجاري شده.

2-به درونت رجوع کن!
مبارزه با اين حس کشنده ،راه هاي مختلفي دارد .اما در درجه ي اول بايد علت بي حوصلگي را کشف کرد. اگر دليل مسئله يک عامل دروني باشد نمي توانيم با تغييرات بيروني آن را بر طرف کنيم.در اين حالت ،راهکار بيروني حکم يک مسکن را دارد که شخص را مدتي از درد کشيدن نجات مي دهد.سرکوب و سعي در پنهان نگه داشتن اصل موضوع،در مراحل ديگر زندگي به شکل تشديد يافته اي خودش را بروز خواهد داد.
براي کشف ريشه حس بي حوصلگي در درجه اول بايد به درون خود رجوع کنيم.اگر با احساس نارضايتي ،خشم يا سرخوردگي مواجه شديم،پس وقت آن رسيده که در نگاه خود و در انتخاب هاي خود تغيير اساسي به وجود بياوريم.

3-بيرون چه خبر است!؟
گاهي به اين تشخيص مي رسيم که مسئله ما علت بيروني دارد مثلا يکنواختي کار است.در اين صورت ،تغيير شغل يا تغيير محيط کار و غني کردن محتواي آن يا تغيير ميزان چالش و پيچيدگي اش مي تواند مفيد باشد.مثلا يک فروشنده مي تواند با گفتگو با مشتريان به کارش تنوع دهد يا به دنبال راههايي خلاق براي عرضه کالا باشد.

4-جهان را چطور ميبيني؟
راه ديگر،تغيير نگاه به محيط اطراف است .عده اي به درخت که نگاه مي کنند چيزي بيشتر از کلمه ي درخت نميبينند در حاليکه مي توان زيبايي تک تک برگ ها،شکل و رنگ هاي مختلف آنها را هم ديد ميتوانيم ببينيم که چطور هر شاخه به سويي کشيده شده و چطور با وزش باد به آرامي حرکت مي کند .به عبارتي بايد کيفيت ارتباط خود را با جهان تغيير دهيم.

5-آرام مشاهده کن!
مشاهده آرام،راه ديگر است .گاهي کارهايمان را با سرعتي انجام مي دهيم که عملا جايي براي لذت بردن از آن ها باقي نمي گذاريم،ميل غير طبيعي به سريع انجام دادن کارها و رکورد زدن و زود تمام کردن هر چيزي باعث مي شود نتوانيم با آنچه در حال انجام دادنش هستيم ارتباط برقرار کنيم بطوريکه آن کار ،براي ما تبديل به وظيفه يا موجود بيگانه اي ميشودکه بايد هرچه زودتر از شرش خلاص شد.امروز در بعضي از سازمان ها به افراد مشاهده آرام را آموزش مي دهند ،يغني افراد تمرين مي کنند که سرعت شان را پايين بياورند؛روي تنفس و جسم شان تمرکز کنند و افکارشان را بدون اينکه قضاوت کنند از نظر بگذرانند .اين تمرين به افراد کمک مي کند از آنچه در جريان است ،آگته باشند و به آن توجه کنند.

6-فعال يا منفعل
روش ديگر،پرهيز از سرگرمي ها ي منفعلانه يعني فعاليت هايي است که جسم و ذهن در آن فعال نميشوند.مثلا مي توانيم بچه ها را تشويق کنيم خود را با بازي هاي فکري و تجسمي سرگرم کنند .امروزه سرگرمي هاي بچه ها اکثر تماشا کردن تلويزيون و بازي هاي کامپيوتري است که باعث مي شود نتوانند از پتانسيل هاي دروني خود براي مقابله با يکنواختي استفاده کنند.

بي حوصلگي ميتواند علامت اين باشد که انجام يک کار، هدر دادن وقت است و ارزش ادامه ندراد بنابراين به جاي آنکه با آن بجنگيم بهتر است آن را حداقل براي مدتي متوقف کنيم .بعضي ها هم ارزش خاصي براي اين حس قائل شده اند .يک برنده نوبل مي گويد :”وقتي بي حوصلگي سر مي رسد،خود را در آن غرق کنيد چون هرچه زودتر به کف برسيد ،زودتر بالا مي آييد”!