"گُل" مخدر نام آشنايِ اين روزها در ميان جوانان، همان اندازه که اسم
خوشايندي دارد، يکي از خطرناک‌ترين مخدرهايي است که اين روزها در دست
جوان‌ها مي‌چرخد. مخدري که ضربان قلب را بالا مي‌برد، احساس بيقراري
مي‌دهد، باعث توهم مي‌شود و... .
براساس آخرين «شيوع شناسي» تعداد معتادان کشور به دو ميليون و 808 هزار
مصرف کننده مستمر مواد مخدر در کشور رسيده است؛ اين درحاليست که ماري
جوآنا و مشتقات آن شامل گل، گرس، علف با 11.9 درصد، پس از ترياک دومين مواد
مخدر مصرفي در ميان مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور اعلام شده است.
بنابر اعتقاد روان‌پزشکان «گل» همان ماري‌جواناي تغيير يافته است که از
قسمت‌هاي مختلف گياه شاهدانه (cannabis) بدست مي‌آيد. ماري‌جوانا که امروزه
با نام هاي گوناگون شناخته مي‌شود، نوع طبي آن با نام «گل» وارد بازار
ايران شده است. اين گياه با دارا بودن حداقل 24 درصد ماده مخدر
تتراهيدروکانابينول و مواد شيميايي داراي اثرات اعتيادآور براي مصرف‌کننده
است در حاليکه ماري‌جواناي معمولي(غير طبي) که از برگ گياه شاهدانه حاصل
مي‌شود، داراي کمتر از8 درصد ماده مخدر تتراهيدروکانابينول بوده لذا اثرات
سوء مصرف نوع طبي آن را بدنبال ندارد.
اين روزها نام "گل" را بيشتر مي‌شنويم، مخدري که مصرف کنندگان آن بر عدم
اعتياد آور بودن آن تاکيد بسيار داشته و يا حتي در مقابل صحبت‌ها و
هشدارهاي کارشناسان که گل را مانند ساير مخدرهايي چون حشيش اعتيادآور
مي‌دانند، واکنش نشان داده و آن را بي‌پايه و اساس مي‌دانند.
هرچند گل در باور عمومي حتي کم خطرتر از حشيش و ماري جوانا معرفي شده
است، مي‌تواند آنقدر خطرناک باشد که با يک بار مصرف، فرد معتاد شود، چرا که
به طور مستقيم بخش‌هاي مسئول آرامش بخشي را در مغز فلج کرده و خود جايگزين
آن مي‌شود. بنابراين با مصرف نکردن گل، فرد دچار اضطراب شديد، بيقراري،
وحشت زدگي، تپش قلب شديد و... مي‌شود، با اين حال گل در ايران آنقدر بازار
پررونقي پيدا کرده که براساس آخرين شيوع شناسي اعتياد در کشور، دومين مواد
مخدر مصرفي در ميان مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر معرفي شد.
از سال 2013 مصرف ماري‌جوانا در 20 ايالت امريکا آزاد شد و همين
آزادسازي و گياهي بودن باعث شد بسياري در ايران تصور کنند که مخدر گل ضرري
ندارد و خيلي راحت مي‌توان آن را ترک کرد؛ درحاليکه بنابر گفته روان
پزشکان گل داراي اثرات توهم زا گسترده ايست. هرچند در ايران هنوز اثرات اين
مخدر به طور کامل مورد تحقيق قرار نگرفته اما عوارض گسترده‌اي از آن
مشاهده شده است. جالب اينکه گفته مي‌شود مخدر گل روي گروه‌هاي خوني +A و +O
اثر توهم زايي بيشتري دارد.
«گل» جايگزين «شيشه»
مصرف «کانابيس» به دبيرستان رسيد
گل باعث «افت تحصيلي» مي‌شود
محمدرضا قديرزاده، روانپزشک و درمانگر اعتياد با
بيان آنکه متاسفانه در حال حاضر مصرف گل در کشور به شدت افزايش يافته و
همانطور که پيش بيني مي‌کرديم دومين ماده مصرفي کشور اعلام و جايگزين شيشه
شده است گفت: اينکه در حال حاضر مصرف کانابيس و مشتقات آن رتبه دوم مواد
مصرفي در کشور را به خود اختصاص داده باعث خوشحالي بسياري شده است، زيرا
فکر مي‌کنند اينکه گل جايگزين شيشه شده است، خيلي جاي خوشحالي دارد که
البته اين مسئله را قبول ندارم.
اين کارشناس و درمانگر اعتياد ادامه داد: اينکه تبعات شيشه نسبت به مصرف
گل و حشيش بسيار بيشتر است، باعث مي‌شود بسياري از اين جايگزيني خوشحال
باشند اما بايد بدانيم گروه سني که در حال حاضر مصرف کننده گل، حشيش و ماري
جوانا هستند در سنين پايين‌تري قرار دارند. باوجود آنکه سن مصرف در حال
حاضر به طور رسمي اعلام نشده اما متاسفانه آنچه که ما مي‌بينيم نشان دهنده
آن است که سن مصرف به دبيرستان کشيده شده است و به طور کلي از سنين 15
سالگي به بعد شاهد افزايش شيوع مصرف کانابيس هستيم.
قدير زاده با بيان آنکه گل بر سيستم اعصاب مرکزي انسان تاثير مي‌گذارد و
در طولاني مدت علائم مختلفي را به همراه دارد گفت: مصرف گل و خانواده
کانابيس ها با توجه به اينکه اين مواد جزء مواد توهم زا هستند باعث افزايش
ضربان قلب، قرمز شدن چشم، خشک شدن دهان و گلو خنده‌هاي بي مورد و ريسه
رفتن‌هاي شديد، گيجي و عدم تمرکز، تکلم آهسته تمايل به مصرف همزمان مواد
غذايي و افزايش اشتهاي فرد مصرف کننده مي‌شود.
اين روانپزشک و درمانگر اعتياد افزود: کاهش حافظه کوتاه مدت نيز از ديگر
عوارض مخدر مصرف اين ماده است. به ويژه آنکه در قشر جوان که بحث ادامه
تحصيل، کار، تشکيل خانواده و ... براي آنها مطرح است، مشکلات عديده‌اي را
ايجاد مي‌کند. يکي ديگر از عوارض جانبي مصرف گل و ماري جوانا نيز گوشه گيري
و انزواي فرد مصرف کننده و حالت‌هاي افسردگي است که مجموع اين عوامل منجر
به افت شديد تحصيلي در ميان دانش آموزان و دانشجويان مصرف کننده اين مواد
مي‌شود.
تاثير منفي گل بر عملکرد سيستم مغزي و از بين رفتن تعادل مصرف کننده
محسن روشن پژوه، معاون مرکز پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي کشور نيز
در اين ارتباط گفت: گل يک ماده اعتيادآور از خانواده حشيش است؛ و
اين مواد هر زماني که وارد بازار مي‌شوند نام‌هاي متعددي به خود اختصاص
داده و براي جلب مشتري و داغي بازار با اسامي جديد معرفي مي شوند.
وي همچنين با تاکيد برآنکه گل يک ماده اعتيادآور است عنوان کرد: فرد
مصرف کننده اين ماده پس از مصرف ضمن احساس دريافت انرژي بالا، سرخوش شده و
پس از اثراتي که روي عملکرد سيستم مغزي وي مي‌گذارد ممکن است باعث از دست
رفتن تعادل، خنده‌هاي زياد و بي مورد، خلل در تشخيص واقعيت و سرانجام
بروز رفتارهاي غيرمتعارف از سوي مصرف کننده شود؛ همچنين باعث افزايش ضربان
قلب فرد مصرف کننده شده، لب و دهان وي را خشک مي‌کند و پس از تاثيراتي که
بر روي عملکرد سيستم مغزي مي‌گذارد باعث ازبين رفتن تعادل فرد خواهد شد.
مصرف گل «خشونت» را افزايش مي‌دهد؟
ايجاد «سندرم بي انگيزگي» بين مصرف‌کنندگان
حسين اسدبيگي، رييس اورژانس اجتماعي کشور نيز با
بيان آنکه گل يکي از مواد از دسته کانابيس است که اسم‌هاي ديگر آن حشيش،
بنگ، گرس، سيگاري و ... بوده که البته قوي‌ترين آن «سينسميلا» است که در
حال حاضر در ايران وجود ندارد گفت: ماده اصلي اين مخدر تتراهيدروکانابينول
است که از گياه شاهدانه هندي گرفته مي‌شود. گل اين گياه نيز همان مخدر گل
است و برگ آن را که وقتي خشک يا خورد شده شبيه نعناع مي‌شود «ماري جوانا»
يا همان «گرس» است و به علت آنکه مصرف ماري جوانا در برخي از ايالت‌هاي
آمريکا و يا در برخي از کشورها همچون هلند مصرف آن کاملا آزاد است و حتي تا
هفت الي هشت ماه ديگر در کانادا نيز مصرف آن کاملا آزاد مي‌شود، برخي تصور
مي‌کنند اين ماده آثار مخرب زيادي ندارد در صورتيکه بايد بدانند هر چند گل
و ماري جوانا از ساير مواد مخدر ضعيف‌تر هستند اما بالاخره مخدر بوده و
آثار مخرب خود را بر مصرف کننده بر جاي خواهند گذاشت.
گل در حالي دومين مخدر مصرفي در کشور اعلام و
هشدارها در اين زمينه آغاز شده است که به نظر مي‌رسد هنوز تحقيقات و
بررسي‌هاي جامع در خصوص اثرات مصرف آن در بين مصرف کنندگان و نمود آن در
جامعه صورت نگرفته و در اين زمينه کارشناسان اتفاق نظر ندارند.
در حالي که اسدبيگي معتقد است مواد مخدر و محرک حتي الکل به طور
کلي خشونت را افزايش مي‌دهند ـ به ويژه خشونت‌هايي که از عصر به بعد تا شب
آغاز و شدت مي‌گيرند ـ اما ماده مخدر گل همچون شيشه باعث خشونت نشده بلکه
بيشتر در فرد باعث بي تفاوتي و بي انگيزگي مي‌شود، قديرزاده معتقد است:
متاسفانه بحث درگيري و خشونت در ميان مصرف کنندگان «گل» بيشتر از سايرين
ديده مي‌شود؛ هرچند در حال حاضر آمار رسمي در اين خصوص نداريم اما شاهد
هستيم اختلالات رفتاري رانندگي‌هاي بي پروا و مصرف همزمان گل با مواد ديگر
به ويژه الکل، باعث افزايش ميزان خشونت بين مصرف کنندگان نسبت به سايرين
مي‌شود.
اما در عين حال قديرزاده همچون اسدبيگي، عارضه ديگر مصرف گل و
خانواده کانابيس را ايجاد «سندرم بي انگيزگي» بين مصرف‌کنندگان اعلام کرد و
گفت: مصرف ماده مذکور «انگيزه» افراد را از بين مي‌برد و براي قشر جوان که
بايد به فکر آينده، تشکيل خانواده، ادامه تحصيل و ... باشند بسيار مخرب
بوده و روند زندگي آنها را به شدت مختل مي‌کند.
«گل» پر مصرف‌ترين ماده مصرفي جهان
اسد بيگي، رييس اورژانس اجتماعي کشور در ادامه با بيان
آنکه متاسفانه مصرف گل در ميان برخي از جوانان و نوجوانان ايراني به شدت
رايج شده است گفت: با وجود آنکه طبق آمار رسمي ستاد مبارزه با مواد مخدر گل
پس از ترياک دومين مخدر مصرفي کشور است اما اين ماده در دنيا بيشترين مصرف
را دارد و پر مصرف‌ترين ماده مصرفي در جهان است.
رييس اورژانس اجتماعي کشور در خصوص نوع مصرف گل نيز اظهار کرد: برخي
براي مصرف ماري جوانا يا گل آن را با سيگار مخلوط مي‌کنند برخي نيز با پايپ
مخصوص اقدام به مصرف مي‌کنند.
اسد بيگي همچنين تاکيد کرد: بايد در خصوص مصرف مواد مخدر گل و ماري
جوانا به خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان اطلاع رساني شود و آنها بدانند که
اين مواد نيز مانند ساير مواد مخدر بوده و عوارض مخربي را براي مصرف کننده
به همراه دارند. اين در حاليست که بسياري از مصرف کنندگان اين مواد معتقدند
که گل اعتياد ندارد.
روشن پژوه، معاون مرکز پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي کشور درارتباط
با روند ابتلا به اين ماده مخدر نيز گفت: به طورکلي کليه مواد اعتياد آور
ازجمله محرک ها و مخدرها و غيره پس از تجربه اولين مصرف تغييراتي در مغز و
عملکرد روانشاختي فرد مصرف کننده ايجاد و به دنبال آن چرخه رواني در فرد
آغاز مي‌شود که به واسطه آن ميل به مصرف به مواد در فرد تقويت خواهد شد؛ به
طوريکه پس از ايجاد اين چرخه فرد به سمت تکرار مصرف مواد گرايش پيدا کرده و
پس از گذشت مدتي مبتلا خواهد شد؛ در واقع اين چرخه مانند آبشار فرد را به
سمت اعتياد پيش برده و اين موضوع در محرکها نسبت به مخدرها در ميان
جوانان شايع تر است.
وي ادامه داد: دليل اصلي اين امر آن است که در ابتداي مصرف محرکها
تاثيرات لذت بخش بيشتري را بر روي فرد مصرف کننده وارد کرده و در واقع در
ابتدا انتظارات اوليه فرد را پاسخ مي‌دهند اما در مصرفهاي بعدي از کنترل
خارج شده و فرد ديگر توانايي کنترل مصرف خود را نداشته و مبتلا (معتاد)
مي‌شود.
«گل» و «الکل» دروازه گرايش به مواد خطرناک‌تر
اين در حاليست که بنا به گفته اسد بيگي، رئيس اورژانس اجتماعي کشور
«گل» و «الکل» مواد دروازه‌اي هستند زيرا اين دو، دروازه ورود و مصرف ساير
مواد مخدر و محرک بوده و ضريب گرايش فرد به سمت مصرف ترياک، کراک، شيشه و
... را به شدت افزايش مي‌دهند.
قدير زاده، روانپزشک و درمانگر اعتياد نيز معتقد است:
يکي از دروازه‌هاي ورود به مصرف مواد مخدر خطرناک‌تر حشيش، کانابيس، سيگار،
قليان و الکل هستند که متاسفانه امروزه در کشور شاهد شيوع بسيار زياد مصرف
آنها در ميان جوانان هستيم.
جاي خالي «پروتکل درماني» مخدرهاي توهم‌زا
روشن پژوه، معاون مرکز پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي کشور
نيز با تاکيد برآنکه درمان انواع مخدرها، محرکها، مصرف الکل و يا حتي قمار
و ساير رفتارهاي اعتيادآور همگي داراي پايه‌هاي مشابه هستند اظهار کرد:
درعين وجود اين تشابه ها بايد عوارض اختصاصي هريک از اين مواد را در پروتکل
درماني آنها مشخص کرد؛ براي مثال براي درمان اعتياد به مخدرها لازم است
براي فرد متادون تجويز شود در حاليکه براي درمان محرک هايي چون گل، حشيش
و... متادون موثر نبوده و بايد درمان‌هاي دارويي خاص آن تجويز شود؛به
طوريکه براي درمان محرکها رفتار درماني، حمايت‌هاي درماني، کنترل عواطف و
احساسات فرد مصرف کننده، کنترل زمينه‌هاي بروز تلاطم و گرايش فرد به مصرف،
مددکاري و غيره اهميت بسيار بيشتري دارد.
اسد بيگي، رييس اورژانس اجتماعي کشور نيز در خصوص
درمان اين مخدر گفت:ممکن است برخي از پزشکان مدعي شوند که شيشه يا گل درمان
ندارد اما وقتي اين مسائل را مي‌شنويد بايد بدانيد منظور از اينکه اين
مخدرها يا محرکها درمان ندارند آن است که آنها درمان «دارويي» ندارند بلکه
درمان «علامتي» دارند؛ يعني فرد مصرف کننده پس از مصرف اين مخدرها يا
محرکها دچار عوارضي همچون افسردگي مي‌شود و به طور مستقيم براي درمان
افسردگي آنها دارو تجويز مي‌شود. بنابراين مانند ترياک يا هروئين نمي‌توان
آنها را درمان کرد. در خصوص گل و حشيش نيز مانند شيشه درمان اصلي «روان درماني» است و دارو درماني فقط براي عوارض جانبي آن ارائه مي‌شود.
قدير زاده، روانپزشک و درمانگر اعتياد نيز با بيان
آنکه در بحث مواد توهم زا درمان خاص جايگزيني به آن صورت نداريم، درمان‌ها
بيشتر درمان‌هاي علامتي هستند گفت: براي درمان مواد توهم زا متاسفانه در
حال حاضر پروتکل درماني مشخصي در کشور وجود ندارد و افراد با توجه به عوارض
و علائم خود اقدام به علائم درماني مي‌کنند.
البته در خصوص آثار و تبعات مصرف گل تنها به
آمار ها و نظرات تخصصي اکتفا نکرديم، بلکه سراغ جوان‌هايي رفتيم که هريک
حداقل چندباري تجربه مصرف «گُل» را داشتند.
«تينا» 22 سال بيشتر ندارد؛ چنان با سرخوشي از تجربه مصرف خود صحبت
مي‌کند که انگار سفر دور دنيا را تجربه کرده است. درباره اعتيادآور بودن گل
مي‌پرسم اما اين حرف‌ها را همه چرت و پرت مي‌داند و مي‌گويد: «من خودم
تا حالا بيشتر از 5 _6 بار مصرف کردم، اصلا وابستگي نداره.من شبيه
معتادام؟»
تينا معتقد است «معتاد نيستم و گل هيچ اعتيادي نداره و هروقت دلت بخواد
مصرف مي‌کني. حتي خماري هم نداره.» درباره نشئگي‌اش مي پرسم؟مي‌گويد:«
نمي‌دونم نشئگي دقيقا چه حاليه اما بعد مصرف يه حال خوبي مياد سراغت. انگار
تو ابرايي؛ ميخواي امتحان کني...؟ امتحان کن ببين بعد مصرف چه حالي پيدا
مي‌کني تا دو، سه ساعت فقط ميخندي، هرچي غم و غصه داري فراموشت ميشه البته
بستگي به "فازت" هم داره؛ يکي فاز گريه مي‌گيره، يکي خنده، يکي پرخوري و
... .»
"صدف" هم دختري 24 ساله و مصرف کننده است او برخلاف بسياري از مصرف
کنندگان گل که معتقدند اين مخدر هيچ نوع وابستگي به همراه ندارد معتقد است:
«گل هم مثل هر مخدر ديگه‌اي وابستگي مياره اما خب خيلي ضعيف تر و کمتر از
بقيه مخدر ها و محرک ها مثل شيشه و ... هست.»
صدف در مورد حالي که بعد از کشيدن «گل» تجربه مي‌کند هم مي‌گويد:« وقتي
مي‌کشي زمان خيلي دير مي‌گذره، صداها شارپ‌تر ميشه، مزه‌ها رو بهتر متوجه
ميشي، ضربان قلبت هم خيلي بالا ميره اما خب تو طولاني مدت حافظه رو ضعيف
مي‌کنه.» صدف برام تعريف مي‌کنه که چندباري مصرف کرده اما اصلا حالي که بعد
از مصرف پيدا مي‌کند را دوست ندارد. تعريف مي‌کند که بيشتر دوستانش که
الکل مصرف مي‌کردند چند وقتي هست که گل را جايگزين مشروبات الکلي کرده‌اند.
او در مورد علت اين جايگزيني مي‌گويد: «علت اينکه همه از مشروب اومدن رو
گل اينکه مثل مشروب حالتو بد نمي‌کنه، خرابت نمي‌کنه، حالت تهوع نداره و
کلا ضررش از الکل کمتره اما خب اصلا به من نميسازه، وقتي مي‌کشم خوابم
مي‌گيره ،فس ميشم.»
صدف تاکيد مي‌کند که «همون موقع مصرف متوجه حالت ميشي و سريع زودتر از
هر مواد ديگه‌اي تاثيرشو مي‌ذاره». در مورد انواع گل هم مي‌گويد: «گل دو
نوع ساتيبا و اينديکا داره؛ ساتيبا فازش خنده شديده اما اينديکا فاز آرامش
طور داره». صدف همينطور مي‌گويد که بعد از مصرف «کوير ميشم (تشنه ميشم)».
در مورد قيمت گل در اين روزها نيز مي‌گويد: «بستگي به نوعش دو گرم و يا نيم
گرمش 50 هزار تومنه».
بعد از شنيدن صحبت‌هاي صدف و تينا، سراغ «اميرحسين» مي‌روم دانشجويي 23
ساله که البته خودش تجربه مصرف «گل» را ندارد اما مي‌گويد که تقريبا 80
درصد دوستانش مصرف کننده هستند و او تنها شاهد مصرف و تاثيرات آن است.
اميرحسين گل را گياهي سبزرنگ و مثل گل خشک شده معرفي مي‌کند و درباره تفکر
اعتياد آور نبودن گل بين دوستانش مي‌گويد: «همشون ميگن گل اعتيادآور نيست و
فقط از نظر ذهني فرد را درگير مي‌کنه، اما من خودم شاهد تاثيرات فيزيکي و
جسمي مصرفش بروي دوستام هستم و مي بينم که چقدر لاغر مي‌شن. همش منگن و بعد
از چند بار مصرف اين حالات بين همشون مشخص ميشه.»
بايد اين واقعيت را پذيرفت که جوانان
به دليل عدم آگاهي‌هاي کافي از عوارض و تبعات ناشي از مصرف محرک‌هايي با
نام‌هاي آشنا و ناآشنا، تاثير پذيري از گروه همسالان و اغلب ژست‌ها و پزهاي
اجتماعي و همچنين براي رهايي از مشکلات و دستيابي به شادي‌هاي زودگذر در
غياب نشاط اجتماعي، سعي در رسيدن به مرحله "رد دادگي"، به اين مواد گرايش
مي‌يابند؛ اين درحاليست که هنوز هيچ پروتکل درماني مشخصي براي درمان و ترک
مصرف کنندگان مواد مخدري همچون «گل» در کشور ارائه نشده است.