بزرگنمايي:

جوانان نیوز - دولت و مدیریت بحران باید به این تشکل ها کمک کند و آنها خودشان را به شکل خودجوش رسمیت می دهند و به این ترتیب تحول اساسی در نگاه به NGO ها و CBO ها اتفاق می افتد. در واقع وقتی برای این گروه تقاضا از پایین هست در سطوح بالا نیز آنها به رسمیت شناخته می شوند.

سازمان های مردم نهاد جوانان به دلیل انگیزه، انرژی و توان جوانی و کار گروهی برجسته، نقش های بسیاری را در جوامع مختلف بر عهده گرفته و ایفا می کنند و از همه مهمتر تمرینی هستند برای حضور در جامعه بزرگ تر و پذیرفتن مسئولیت های اجتماعی که بر عهده هر شهروند است. اموری که در ایران همواره کارشناسان بر فقدانش دست گذاشته اند بخصوص کار گروهی که در ایران همواره گفته شده است فعالیت فردی جای فعالیت گروهی را گرفته است. سمن ها مناسب ترین و نهاد مند ترین بخش برای فعالیت های عامه پسند و مشق مسئولیت پذیری و کار گروهی است. اما دولت چه وظیفه ای نسبت بدان ها برخوردار است و آیا همین سمن خود نباید گروه بزرگ تری تبدیل شده و در قالب نهاد بزرگ تر و خود ساخته ای فعالیت جمعی خود را دنبال و حمایت کند. اینکه چه چالش هایی پیش روی سمن های جوانان در ایران است و چگونه می توان این موانع را پشت سر گذاشت؟ دکتر سیامک زند رضوی عضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران معتقد است اصلی ترین مساله سمن ها، نگاه امنیتی است که به آنها وجود دارد و باید برای آن راه حلی اندیشید.
وضع سازمان های مردم نهاد در ایران چگونه است و آیا عملکردی مشابه نمونه های آن در سایر کشورها دارند؟
وضعیت سازمان های مردم نهاد در کشور ما دو گانه است. نمونه این امر را درباره آنچه تحت عنوان قانون سازمان های مردم نهاد در دست تدوین است، مشاهده می کنیم. از سال 93 یک پیش نویس تهیه و از سازمان های مردم نهاد در سراسر کشور نظر خواهی شد .مدتی بعد همان متن اولیه به آیین نامه تبدیل و برای اجرا ابلاغ شد. دو ماه پیش، پس از سه سال توقف، دوباره از نمایندگان سازمان های مردم نهاد در کشور دعوت شد پیش نویس را به متنی تبدیل کنند تا در قالب لایحه به مجلس ارائه شود؛ بازی به خانه اول ، که هنوز هم نهایی نشده است.
احتمالا بخش نانوشته داستان این است که ، در حالی که دولت قصد دارد این سازمان ها را تحت نظر خود داشته باشد، امیدوار است بخشی از خدماتی که به شهروندان می دهد از طریق این موسسات انجام دهد و در حقیقت بخشی از مسئولیت خود را به آنها منتقل کند. با این تفاسیر می توان گفت در حال حاضر ما در خصوص سمن ها وضعیت پیچیده ای را شاهد هستیم و بخش مهمی آن به نگاه امنیتی همیشگی حاکمیت، به این سازمان ها برمی گردد که هرگز حذف نشده است. در مواجهه با این سازمان ها اصل بر عمل مجرمانه همه این سازمان هاست مگر اینکه خلاف آن را ثابت کنند.
این رویه وحشتناک ترین وضعیتی است که در گوشه ای از جهان برای سازمان های مردم نهاد می تواند اتفاق بیفتد. در حالی که باید کار داوطلبانه تسریع شود با این رویه ، در نزد شهروندان به یک کار پرهزینه تبدیل می شود.
کار داوطلبانه به خودی خود دشوار است، حال اگر نگاه امنیتی را هم به آن بیفراییم شرایط برای اعضای سمن های جوانان بسیار دشوار خواهد بود، برای رفع این چالش چه باید کرد؟
من وضعیت امروز یعنی بعد از زلزله های هشداردهنده که در کرمان و تهران و به صورت یک فاجعه، در کرمانشاه، سرپل ذهاب، ثلاث، باباجانی و... اتفاق افتاد را با همه دشواری های آن یک فرصت هم می دانم.
امروز همه می دانند. دستگاه اداری مدیریت بحران ، در وضعیت بحران پیامد حوادث طبیعی مثل زلزله ، مطلقا کارکرد مناسبی به ویژه در 24 ساعت اول ندارند. در نتیجه شهروندان در وضعیتی هستند که خودشان باید به خودشان کمک کنند. بر اساس این امر من پیشنهادی مطرح کردم ودر اینجا تکرار می کنم. در هر محله تعاملی که شامل 30 تا 60 خانوار که با هم ارتباط دارند می شود، در سه گروه افراد داوطلب را در درون خود پیدا کنند، کسانی که می توانند امداد و نجات را یاد بگیرند وانجام دهند از طریق هلال احمر آموزش های لازم را در این زمینه ببینند تا اگر اتفاقی افتاد ورود پیدا کنند. در عین حال کانتینری از وسایل مورد نیاز را در جایی که می توانند چادر برپا کنند از ستاد مدیریت بحران گرفته و در آن اقلام مورد نیاز را قرار دهند. با این راهکار آنها می توانند امکان امداد و نجات و اسکان اضطراری را فراهم کنند. گروه دوم نیز باید برای کودکان محله داوطلب شوند و در تماس با آنها باشند که در شرایط زلزله از بچه ها حمایت کنند و خانواده ها نوعی آسودگی پیدا می کنند.که خاله عموهایی در همسایگی مان هستند. گروه سوم نیز برای اطلاع رسانی باید اقدام کنند تا بتوانند با بیرون در اولین فرصت تماس بگیرند و 24 ساعت اول را مدیریت کنند و با تجربه بم وکرمانشاه فهمیدیم که باید ،تلفن ماهواره ای داشته باشند. چنین اقدامی هم نیاز اجتماعی امروز جامعه را پاسخ می دهد و هم پایه فعالیت های CBO ها یا تشکل های اجتماع محور هستند.
دولت و مدیریت بحران باید به این تشکل ها کمک کند و آنها خودشان را به شکل خودجوش رسمیت می دهند و به این ترتیب تحول اساسی در نگاه به NGO ها و CBO ها اتفاق می افتد.
در واقع وقتی برای این گروه تقاضا از پایین هست در سطوح بالا نیز آنها به رسمیت شناخته می شوند.
تعامل دولت و سمن ها همواره محل پرسش بوده است، آیا دولت باید از سازمان های مردم نها، سمن ها حمایت کند و پروژه های خود را به آنها بسپارد؟
این رابطه ای دو طرفه است وباید درفضای عمومی شفاف و علنی مطرح شود تا به رانت تبدیل نشود . حمایت نکردن موجب رونق کم کار داوطلبانه در بستر سازمان های های مردم نهاد می شود.
در بحث ان جی او ها و جی ان جو ها باید دو بحث را باید تفکیک کرد، دومی که سازمان های مردم نهاد دولت ساخته را شامل می شوند. این گونه سازمان ها در بسیاری از نقاط جهان جهان هستند. دولت/ حاکمیت ، از تشکیل چنین نهادهایی حمایت کرده و با رانت آنها را شکل می دهند تا نوعی بودجه های رسمی که ذیحسابی دارد را از این فضا خارج کرده و به بخشی منتقل کنند که خارج از حسابرسی شفاف است مدیریت شود. من کاملا مخالف هستم زیرا ایجاد رانت می کند و تنها به یک عده خاص تعلق دارد. اما هر سازمان مردم نهادی برای ارائه خدمات به بودجه نیاز دارد که در برخی موارد درباره حوزه فعالیت آن سمن ردیف بودجه این نیز لحاظ شده است. به عنوان مثال نگهداری از بیماران روانی مسئولیت بهزیستی است و سرانه ناچیزی هم پرداخت می شود. خیریه های زیادی هستند که این سرانه را گرفته و آن را با کارهای خود و پول خیرین چهار برابر می کنند تا سطح زندگی این بیماران را به سطح زندگی امروزه و نه یک بخور و نمیر برسانند. در اینجا دریافت این کمک ضروری است که باید آن را سمن ها با فعالیت های خود ارتقا دهند. برخی دیگر از سازمان های مردم نهاد نیز از دولت بودجه ای دریافت نمی کنند و هزینه هایشان را خودشان تامین می کنند. این سمن ها باید در ارائه گزارش های مالی شفاف باشند و آنها را در دسترس تمام شهروندان و نه تنها اعضایشان قرار دهند.