بزرگنمايي:

موجوداتي هستند که حتي اگر آنها را در آب بجوشانيد، در دماي انجماد قرار دهيد يا با باراني از راديواکتيو بمبارانشان کنيد، چنان جان سخت هستند که اتفاقي برايشان نمي افتد و همچنان زنده مي‌مانند!

آشنايي با خوکچه خزه اي

 اينها گروهي از باکتري‌هايي هستند که حتي درون صخره‌ها هم زنده مي‌مانند و در برابر گرما، سرما و تشعشعات هسته اي شديد دوام مي‌آورند. زندگي در اين دنياي عجيب و پر از شگفتي انواع متفاوتي دارد. يکي از اين موجودات جالب توجه که از 540 ميليون سال پيش در سياره ما زندگي مي‌کند، جانور کندرو يا تارديگريد (Tardigrada) نام دارد؛ جانور آبزي کوچکي با هشت پا که از پيچيده‌ترين جانوران اکستريموفيل (Extremophile) شناخته شده است. اکستريموفيل‌ها گروهي از موجودات زنده هستند که در محيط‌هاي خشن فيزيکي يا شيميايي زندگي مي‌کنند که معمولا ادامه حيات به طور عادي در آنها ناممکن است.

تارديگريدها يک شاخه از پوست اندازان هستند که به دليل حرکت بسيار کندشان به جانور کندرو يا تنبل معروف شده است. اين جانور چهار جفت پاي شکمي دارد که به چنگال يا پنجه ختم مي‌شود. بسياري از گونه‌هاي اين جانور روزها را صرف خوردن جلبک و شناکردن در قطرات آب خزه‌ها و گلسنگ‌ها مي‌کنند و به همين دليل بدن بسياري از آنها شفاف است. اولين تارديگريد را سال 1773 زيست شناسي به نام جان آگوست گوئز کشف کرد و از آن زمان تاکنون بيش از هزار گونه جديد از اين جانور کشف شده است. تارديگريدها فقط 3 دهم و 5 دهم تا حداکثر 1٫5 ميلي‌متر طول دارند. (آنچه در تصوير بالا مي‌بينيد، 400 برابر اندازه واقعي بزرگ شده است.)

محل زندگي تارديگريدها
خزه‌ها، گلسنگ‌ها و ديگر نواحي مرطوب پاتوق ايده‌آل اين جانورانند. تا دو ميليون عدد از تارديگريدها مي‌توانند در يک متر مربع از خزه‌هاي نقره‌اي‌ رنگ زندگي کنند. آنها با استفاده از پنجه‌هاي تيزشان که روي هشت پاي خود دارند مي‌توانند به گياهان، شن يا خاک بچسبند و جريان آب آنها را با خود نبرد.

خزه‌ها، گلسنگ‌ها و ديگر نواحي مرطوب پاتوق ايده‌آل خوکچه خزه اي است

 کوچک ترين جاروبرقي دنيا
بيشتر گونه‌هاي مختلف اين موجودات از جلبک‌ها تغذيه مي‌کنند. آنها دهان مخروطي شکل و شبيه جاروبرقي شان را روي غشاي سلولي جلبک فشار مي‌دهند. سپس دو دندان خنجر مانندشان را وارد پوسته بيروني گياه کرده و کل مواد مغذي درون گياه را بيرون مي‌کشند تا جايي که گياه خشک مي‌شود. البته گونه‌هاي شکارگر اين تارديگريدها نيز با همين روش طعمه خود را مي‌خورند. ناگفته نماند اين موجودات مي‌توانند حدود ده سال بدون آب و غذا زندگي کنند.

انطباق با شرايط سخت با شبه مردن
جالب‌ترين نکته در مورد اين جانور توانايي انطباق آن در هر محيطي با هر شرايط سخت و طاقت‌ فرساست. وقتي شرايط زيست محيطي براي اين گونه از جانوران سخت مي‌شود، آنها مي‌توانند وارد حالتي به نام کريپتوبايوسيس (Cryptobiosis)‌ شوند. در اين حالت متابوليسم بدن اين جانور به 0٫01 درصد سطح معمولي‌شان مي‌رسد تا حدي که به نظر مي‌آيد مرده‌اند. آنها با اين کار تمام فعاليت هاي بدنشان را به مدتي طولاني تقريبا خاموش مي‌کنند، اما به محض اين که شرايط زندگي به حالت عادي و مناسب برگشت، از اين حالت جالب مرگ گونه طولاني بيدار مي شوند. توانايي آنها در به تعويق انداختن فرآيند متابوليسم به آنها کمک مي کند بتوانند در سراسر دنيا و در هر محيطي با آب و هواي کاملا متفاوت زندگي کنند.

خوکچه خزه اي مي توانند در سراسر دنيا و در هر محيطي با آب و هواي کاملا متفاوت زندگي کنند

 اين جانوران ميلي متري، مي‌توانند در محدوده دمايي از منفي 270 درجه سانتي‌گراد تا 150 درجه سانتي‌گراد بالاي صفر دوام بياورند و به حيات خود ادامه دهند. تارديگريدها مي‌توانند در برابر پرتوي خورشيدي، پرتوي گاما يا پرتوي يوني ـ به ميزاني چند صد برابر آنچه براي يک انسان کشنده است ـ زنده بمانند. در واقع اين جانور با قرار گرفتن در وضعيت کريپتوبايوسيس مي‌تواند در برابر شرايط بد زيست‌ محيطي مقاومت کند.

• هفت توانايي شگفت انگيز خوکچه خزه اي

تنفس بدون شش
هزار گونه از جانوران کندرو در دنيا شناخته شده و در بررسي‌هاي آناتومي مشخص شده هيچ يک از آنها شش ندارند. البته هرگز به اين شش‌ها هم نيازي ندارند. زيرا اکسيژن مستقيم از طريق پوست وارد بدن شان شده و در تمام اندام هايشان منتشر مي شود. البته براي اين که اين فرآيند اکسيژن رساني به درستي کار کند بايد اطراف آنها را لايه‌اي نازک از آب پوشانده باشد.

اين جانور ميلي متري وقتي در محيط هاي با دماي زير صفر و بشدت يخ زده مواجه مي‌شود

 مبارزه با يخ زدن
اين جانور ميلي متري وقتي در محيط هاي با دماي زير صفر و بشدت يخ زده مواجه مي‌شود، شروع به توليد قند مي‌کند و جلوي خشک شدن بدن خود را مي‌گيرد. در حقيقت اين حيوان مي‌تواند نوعي شيشه زيست درون زاد تشکيل دهد تا از سلول‌ها و پروتئين‌هاي مهم بدن حفاظت کند. اين توانايي جلوي بيرون زدن بلوک‌هاي سلولي از بدن را مي‌گيرد.

30 سال خواب زمستاني
تارديگريدها مي‌توانند تا سال‌ها به خواب زمستاني فرو بروند و در حقيقت زندگي شان معلق باقي بماند. هر وقت بدن شان با آب تماس پيدا کرد، از خواب بيدار مي‌شوند. بتازگي محققان ژاپني دو نمونه از تارديگريدها را پس از يک خواب 30 ساله بيدار کردند.

 حتي يکي از آنها توانست پس از سه دهه، تخمگذاري کند و اين امکان وجود دارد. زيرا برخي جانوران ماده اين حيوان مي‌توانند بدون وجود شريک، توليد مثل کنند. مطالعه اين ويژگي‌ها شايد بتواند راهکارهايي براي انجام سفرهاي دور و دراز ميان‌ ستاره‌اي براي ما ارائه کند.

 در اين شرايط شايد بتوان انسان‌ها را به شيوه‌اي همچون تارديگريدها در شرايط خواب زمستاني قرار داد و آنها را با سرعتي مافوق تصور به فراسوي مرزهاي منظومه شمسي فرستاد. خوب است بدانيد تارديگريدها سال 2007 به همراه فضانوردان به فضا رفتند و ده روز در خلأ مورد آزمايش قرار گرفتند. جالب اين که آنها زنده ماندند و سپس به زمين برگردانده شدند.

خوکچه خزه اي در محيط زير صفر شروع به توليد قند مي‌کند و جلوي خشک شدن خود را مي گيرد

 دزدان دي‌ان‌اي
در تحقيقات مشخص شده است تارديگريد مي‌تواند دي‌ان‌اي خود را پس از بيدار شدن از خواب کريپتوبايوتيک، تعمير و اصلاح کند. در زمان بدي شرايط زيستي، مثلا وقتي محيط‌ زيست خشن و نامناسب مي‌شود و رطوبت بسيار کمي وجود دارد، زنجيره‌هاي دي‌ان‌اي اين جانور مي‌شکنند و کاملا خرد مي‌شوند. سپس هر زمان شرايط زيست‌ محيطي به حالت عادي بازگشت و اين جانوران از حالت غيرفعال خارج شدند، شروع به مرمت دي‌ان‌اي خود مي‌کنند. در اين حالت غشاي سلول نفوذپذير شده و اجازه ورود ژن‌هاي خارجي را از سوي باکتري‌ها و گياهان ديگر مي‌دهد و با استفاده از دي‌ان‌اي آنها، به مرمت و بازسازي دي‌ان‌اي خود مي پردازند.

بيگانه با پيري
تمام موجودات زنده روي زمين، سرانجام روزي پير مي‌شوند، بجز تارديگريدها! به عبارت ديگر اين حيوانات تنها موجودات روي زمين هستند که از اين قانون طبيعت پيروي نمي کنند. اين حيوانات وقتي آب بدنشان کم مي‌شود، فرآيند مسن شدن را در خود متوقف مي‌کنند. هر وقت بدنشان از حالت خشکي درآيد زندگي‌شان دوباره به جريان خواهد افتاد. به اين ترتيب پير نمي شوند. دانشمندان با مطالعه شرايط زيستي چنين جانوري شايد بتوانند ايده‌هايي براي افزايش طول عمر انسان ارائه کنند.

امروزه پزشکان با شناختن ساز و کار بدن خوکچه خزه اي قصد دارند در عالم پزشکي از آن بهره ببرند

 رشد بدون تقسيم سلولي
موضوع جالب در مورد تارديگريدها، اين است که بيشتر گونه‌هاي اين حيوانات با سلول‌هاي کاملارشد کرده، متولد مي‌شوند. آنها برخلاف موجودات زنده ديگر از طريق تقسيم سلولي رشد نمي کنند. عجيب تر آن که هنگام فرآيند مسن شدنشان، سلول‌ها به جاي تقسيم شدن فقط بزرگ مي شوند.

اميدي براي آينده پزشکي
امروزه پزشکان با شناختن ساز و کار بدن اين حيوان قصد دارند در عالم پزشکي از آن بهره ببرند. محققان به روش هايي دست يافته‌اند که در آينده اي نه چندان دور مي‌توانند با استفاده از اين موجودات، اندام‌هاي انسان را حفظ کرده و تازه نگهدارند. آنها دريافته‌اند اين مکنده‌هاي ميکروسکوپي پروتئيني توليد مي‌کنند که مي‌تواند اندام‌هاي اهداء شده انسان را به مدت طولاني‌تري قابل استفاده نگه دارند.