بزرگنمايي:

علاوه بر فروش غيرقانوني و خريد بدون تجويز لنزهاي طبي (نامرئي) و لنزهاي رنگي از مراکز غيرمجاز مانند عينک فروشي ها و فروشگاه هاي لوازم آرايشي، اجاره دادن لنزها در مراکزي مانند آرايشگاه ها به ويژه آرايشگاه هاي زنانه و همچنين ارائه لنزهايي به عنوان تستر در برخي مراکز غيرمجاز فروش لنز، رواج دارد.
مصرف غيربهداشتي لنزها به گفته پزشکان، سبب بروز بيماري هاي عفوني مانند آبسه قرنيه و حتي بيماري هاي ويروسي خطرناکي مانند ايدز و هپاتيت مي شود.
چشم پزشکان و اپتومتريست ها به عنوان متوليان قانوني اين حوزه مي گيوند که بخش زيادي از موارد تجويز لنزهاي نامرئي و طبي، در اختيار افرادي است که اطلاعات تخصصي و پزشکي در اين خصوص ندارند و تنها براي منافع سودجويانه اقدام به اين کار مي کنند.
گاهي نيز ديده مي شود که انواع لنز حتي لنزهاي طبي به صورت اينترنتي به فروش مي رسند، درحالي که لنزها همچون عينک بايد توسط متخصصان مربوطه تعيين نمره و با مشخصات فيزيکي چشم همچون اندازه کره چشم مطابقت داده شود.

** لزوم استفاده از لنز با تجويز چشم پزشک يا اپتومتريست
دکتر علي اکبر شفيعي عضو هيات مديره انجمن علمي اپتومتري ايران و کارشناس ارشد بينايي سنجي روز شنبه در اين خصوص گفت: افرادي که تمايل به استفاده از لنزهاي نامرئي يا رنگي دارند، بايد به چشم پزشک يا اپتومتريست مراجعه کنند تا ابتدا وضعيت سلامت چشم آنها از نظر بيماري هاي مختلف بررسي شود، سپس شعاع انحنا، قطر و ميزان اشک چشم که در هر فرد مشخصات خاص خود را دارد، تعيين و پس از آن، لنز مطابق با مشخصات چشم متقاضي تجويز شود.
شفيعي اظهار کرد: لنزهاي نامرئي و رنگي چهار مشخصه دارند که روي بسته بندي آنها بايد درج شده باشد؛ اين مشخصات شامل تاريخ مصرف، قدرت يا نمره (براي لنزهاي طبي)، شعاع انحنا و قطر هستند که در افراد مختلف با توجه به اندازه کره چشم آنها متفاوت است.
وي گفت: در مواردي ديده شده که افراد بدون بررسي و تجويز پزشکي اقدام به تهيه لنز کرده و با عارضه به پزشک مراجعه کرده اند، که در بررسي ها مشخص مي شود لنز براي چشم او تنگ است و باعث فشار به چشم شده و يا به حدي گشاد است که از چشم مي افتد و همين موارد باعث ايجاد خراش روي سطح چشم مي شود.
شفيعي همچنين تاکيد کرد که ميزان اشک چشم برخي افراد کم است و اين افراد نبايد از لنز استفاده کنند، اما اگر نمره چشم آنها بالا است و به دلايل ظاهري خواهان استفاده از لنز هستند، بايد موارد خاصي مانند استفاده از اشک مصنوعي و کم کردن ساعات استفاده از لنز را رعايت کنند.
وي اظهار کرد: تجويز و استفاده از لنز مساله اي بسيار پيچيده و حساس است اما برخي افراد که از مکانيزم و آناتومي قرنيه چشم اطلاعي ندارند، از خلاء نظارتي در اين زمينه استفاده کرده و به راحتي اقدام به فروش غيرقانوني لنز مي کنند.
شفيعي ادامه داد: چشم پزشکان و اپتومتريست ها در مطب هاي خود لنز را فيت يعني قالب گيري مي کنند و در مقابل بروز هر نوع مشکلي براي استفاده کننده، مسئوليت مي پذيرند اما يک عينک ساز که حتي پروانه وزارت بهداشت را ندارد، بدون اين که کوچکترين دستگاه هاي لازم مانند بيوميکروسکوپ و کراتومتر را داشته باشد که بتواند نمره چشم را تعيين يا ميزان قوس آن را اندازه گيري کند، اقدام به فروش لنز مي کند.
وي يادآور شد: مراکز فروش لوازم آرايشي، آرايشگاه ها، عينک سازي ها و عينک فروشي ها، طبق قانون اجازه فروش و ارائه لنز را ندارند و اگر مشکل يا بيماري براي فرد ايجاد شود، مسئوليت آن را نمي پذيرند.
شفيعي گفت: هيچ نظارتي روي اين مراکز نيست و افراد سودجويي در اين صنف هستند که از کمبود نظارت ها در راستاي منافع مالي خود سوء استفاده کرده و اقدام به فروش لنز مي کنند. اين درحالي است که اگر نظارت دقيقي در اين زمينه صورت گيرد، مي توان از بروز بسياري از عوارض و بيماري ها پيشگيري کرد.
وي اظهار کرد: حتي در برخي موارد ديده شده است که لنزهاي روزانه به اسم لنزهاي هفتگي و يا لنزهاي ماهيانه به عنوان لنزهاي شش ماهه به فروش مي رسند؛ در واقع از بي اطلاعي مردم در راستاي منافع شخصي بهره برداري مي شود.

** مکان هاي مجاز و معتبر پزشکي براي تهيه لنز
عضو هيات مديره انجمن علمي اپتومتري ايران به عموم مردم توصيه کرد که براي تهيه لنز متناسب با شرايط فيزيکي چشم و ميزان بينايي خود بايد به اپتومتريست ها يا چشم پزشکان مراجعه کنند که مجوز بررسي فيزيک چشم، ميزان بينايي و تجويز لنز را دارند؛ در غير اين صورت به هر جاي ديگري که مراجعه کنند، به سلامت خود لطمه وارد کرده اند.
شفيعي اظهار کرد: بررسي فيزيک و آناتومي چشم يک دانش است که براساس آن عينک يا لنز تجويز مي شود اما برخي افراد تصور مي کنند لنز مانند لباس است که آن را تنها بر اساس ظاهر و قيمتش خريداري کنند؛ در هيچ جاي دنيا اينطور نيست و مسئوليت بروز هر عارضه اي براي چشم مصرف کننده يا برعهده تجويزکننده است که تجويز اشتباه داشته و يا برعهده مصرف کننده است که با خودتجويزي و بدون نظر پزشک، لنز را تهيه و استفاده مي کند.
وي ادامه داد: در برخي موارد ديده مي شود که مراکز غيرمجاز و برخي عينک فروشي ها لنز تاريخ گذشته را باز کرده و به بهانه فيت کردن آن روي چشم متقاضي، جلد آن را دور انداخته اند؛ به اين ترتيب از غفلت خريدار سوءاستفاده کرده و او را در معرض انواع عوارض قرار مي دهند.

** ابتلا به ايدز و هپاتيت در اثر استفاده از لنزهاي اجاره اي و تستر
شفيعي در مورد لنزهايي که به عنوان تستر لنزهاي رنگي در برخي مراکز در اختيار متقاضيان قرار داده مي شود تا رنگ مورد نظر خود را انتخاب کنند، گفت: استفاده از اين لنزها سبب بروز مشکلات و بيماري هاي عفوني و ويروسي براي افراد مي شود که از جمله آن مي توان حتي به بيماري هاي خطرناکي مانند ايدز و هپاتيت اشاره کرد.
وي با بيان اين که اشک چشم نوعي راه انتقال بيماري به ويژه بيماري هاي عفوني به شمار مي رود، تصريح کرد: اما امکان انتقال ايدز از طريق اشک چشم هنوز ثابت نشده و تحقيقاتي در اين زمينه در حال انجام است؛ به طور کلي صرف نظر از اشک، مي توان به خراش و زخم روي سطح چشم اشاره کرد که گاه ديده نمي شود ولي مي تواند سبب انتقال ويروس ايدز از فردي به فرد ديگر شود.

** انواع لنز از نظر مدت مجاز براي مصرف
کارشناس ارشد بينايي سنجي در خصوص انواع لنز توضيح داد: لنزهاي نامرئي و رنگي در کشورهاي اروپايي يک روزه هستند به اين صورت که فرد صبح لنز را به چشم مي زند و شب دور مي اندازد. اما اين نوع لنزها به دليل اين که در کشور ما توجيه اقتصادي ندارند، معمولا وارد کشور نمي شوند.
شفيعي اظهار کرد: معمولا از لنزهاي يک هفته اي، دو هفته اي يا ماهانه در ايران استفاده مي شود؛ در مورد لنزهاي ماهانه گاهي ديده شده که اين لنزها به عنوان لنز فصلي و با مدت مصرف سه ماهه به فروش مي رسند. اين درحالي است که لنز فصلي وجود ندارد و حداکثر زمان مصرف لنزها يک ماه است.
وي گفت: همچنين برخي لنزها با عنوان لنزهاي ساليانه هستند که داخل شيشه و در موادي خاص نگهداري مي شوند اما آنها نيز معمولا بعد از 9 ماه خاصيت اوليه خود را از دست مي دهند. اين لنزها به دليل ضخامت زياد، مقاوت زيادي در برابر پارگي دارند و به همين دليل مي توان مدت طولاني تري نسبت به لنزهاي ديگر از آنها استفاده کرد.
شفيعي در مورد لنزهاي ساليانه هم خاطرنشان کرد: اين لنزها در کشورهاي پيشرفته ديگر استفاده نمي شوند زيرا به دليل ضخامت زياد، ميزان تبادل اکسيژن از طريق آنها نيز کمتر است بنابراين براي سلامت چشم مناسب نيستند؛ اما با لنزهاي ماهانه و روزانه مي توان تضمين کرد که ميزان اکسيژني که به چشم ها مي رسد، بيشتر و امکان بروز عارضه براي قرنيه بسيار کمتر است.

** نحوه نگهداري و مدت زمان مجاز استفاده روزانه از لنز
عضو هيات مديره انجمن علمي اپتومتري ايران اظهار کرد: افراد پيش از استفاده از لنز بايد دست هاي خود را با آب گرم و صابون کاملا شست و شو دهند، سپس لنز را از داخل محلول مخصوص آن خارج کنند، با سرم شست و شو در کف دست ماساژ داده و بشويند و در نهايت داخل چشم قرار دهند.
شفيعي تاکيد کرد: پس از خارج کردن لنز از داخل چشم نيز بايد محلول باقي مانده در ظرف نگهداري لنز دور ريخته شود و محلول تازه (مانند سرم شست و شو) داخل ظرف ريخته و لنز در داخل آن گذاشته شود.
وي گفت: لازم است قبل و بعد از مصرف لنز، صورت و چشم ها نيز شست و شو داده شوند تا آلودگي هاي روي سطح پوست به داخل چشم نفوذ نکرده و باعث قرمزي يا عفونت نشوند.
شفيعي در مورد مدت زمان مجاز روزانه براي استفاده از لنز نيز توضيح داد: ميان آب و هواي مکان زندگي و ميزان مجاز مصرف روزانه لنز ارتباطي دوطرفه وجود دارد؛ افرادي که در آب و هواي مرطوب شمال کشور زندگي مي کنند، مي توانند مدت بيشتري لنز را در چشم خود نگه دارند اما افرادي که در محيط خشک و آلوده زندگي مي کنند بايد مدت کمتري از آن استفاده کنند.
وي اظهار کرد: مدت زمان مجاز مصرف روزانه لنز همچنين به ضخامت آن و اکسيژني که تبادل مي کند، بستگي دارد؛ لنزهاي روزانه مي توانند بيشتر از 18 ساعت روي چشم بمانند اما لنزها با ضخامت زياد حداکثر مي توانند هشت ساعت در روز مصرف شوند. به طور کلي بهتر است لنزها مدت کمي در طول روز مورد استفاده قرار گيرند.