آریا جوان - کتاب «نظریه‌ی بازی» اثر کن بین مور، نویسنده‌ی انگلیسی، مروری سریع و خلاصه بر «Game theory» و کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه مدیریت کسب‌و‌کار است.

نظریه‌ی بازی با استفاده از مدل‌های ریاضی، روش‌های همکاری یا رقابت موجودات منطقی و هوشمند را تحلیل می‌کند. این نظریه شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی، به‌ویژه اقتصاد، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، علوم رایانه، بازاریابی و فلسفه استفاده می‌شود. نظریه‌ی بازی با کمک ریاضیات می‌کوشد رفتار را در شرایطِ راهبردی یا در بازی‌ای برآورد کند که در آن‌ها موفقیتِ فرد در انتخاب‌کردن، وابسته به انتخاب دیگران است. کتاب «نظریه‌ی بازی» مروری سریع و خلاصه بر «Game theory» و کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه مدیریت کسب‌و‌کار است. نظریه بازی چیست؟
نظریه‌‌ی بازی تلاش می‌کند رفتار ریاضی حاکم بر موقعیت راهبردی (تضارب منافع) را مدل‌سازی کند. این موقعیت زمانی پدید می‌آید که موفقیتِ فرد به راهبردهایی وابسته است که دیگران انتخاب می‌کنند. هدفِ نهاییِ این دانش یافتنِ راهبردِ بهینه برای بازیکنان است. در ابتدا، نظریه‌ی بازی معادل با بازی مجموع‌صفر بود که در آن سود یا زیان شرکت‌کننده، دقیقا متعادل با زیان‌ها یا سودهای سایر شرکت‌کنندگان است و بازیکنان چیزی را به‌دست می‌آورند که بازیکن دیگری آن را از دست داده باشد.

زمانی‌که همسرم در روز برگزاری اجلاسی کوچک در توسکانی کنارم نبود، سه بانوی جوان من را برای صرف نهار دعوت کردند. پس از آنکه کنار میز غذای آنان نشستم، یکی از آنان با صدای بسیار گرمی گفت: «بازی عشق را به ما یاد بده.» دریافتم آنچه آنان می‌خواستند، توصیه‌ای درباره‌ی نحوه‌ی رفتار و به‌دام‌انداختن مردان ایتالیایی است. همچنان فکر می‌کنم از بابت ردکردن توصیه های راهبردی من مرتکب اشتباه شدند؛ اما از اینکه فکر می‌کردند «بازی عشق» یکی از انواع مختلف بازی‌هایی است که در زندگی واقعی انجام می‌دهیم، حق با آن‌ها بود. رانندگانی که در ترافیک سنگین مانور می‌دهند، در حال انجام بازی رانندگی هستند. جست‌وجوگران حراجی در وب‌سایت ای‌بی، بازی حراجی انجام می‌دهند. شرکت و اتحادیه‌ای که درباره‌ی دستمزد سال بعد مذاکره می‌کند، بازی چانه‌زنی انجام می‌دهد. زمانی‌که نامزدهای رقیب در انتخابات خط‌مشی‌شان را برمی‌گزینند، بازی سیاسی انجام می‌دهند. صاحب مغازه‌ی میوه‌فروشی که درباره‌ی قیمت امروز ذرت تصمیم می‌گیرد، بازی اقتصادی انجام می‌دهد، به‌طورخلاصه، هر زمانی‌که تعاملی انسانی انجام می‌گیرد، هم‌زمان بازی در حال انجام است.

هر حراجی مخابرات جدید و هنگفتی باید در شرایطی قید شود که قرار است انجام پذیرد. هر فردی نمی‌تواند به‌راحتی طرح حراجی را از کشو میزش بیرون آورد؛ همان‌طور‌که دولت آمریکا با استخدام شرکت سوزبیز به‌منظور حراجتعدادی دستگاه گیرنده‌ی سیگنال ماهواره‌ای دست به این کار زد. بااین‌حال، بازهم هر فردی نمی‌تواند تمامی اطلاعات ریز‌و‌درشت بازار مخابرات را جمع‌آوری و در مدل ریاضیاتی پیاده کند. بنابراین، طراحی حراجی مخابراتی به همان میزان که هنر است، علم هم محسوب می‌شود. ممکن است فرد از مدل‌های ساده‌تر دست به رگرسیون بزند؛ ازاین‌رو، آنچه به‌نظر می‌رسد ویژگی‌های استراتژیک و ضروری مسئله محسوب می‌شود که شبیه‌سازی کرده است. در این کتاب، می‌کوشم همین کار را انجام دهم؛ ازاین‌رو، این کتاب حداقل اصطلاحات فنی را دارد و عاری از هرگونه معادلات جبری است. آنچه در این کتاب ذکر می‌شود، شبیه بازی‌های ابزاری است که در آن، جزئیات غیرضروری و پیچیده‌ی زندگی واقعی کنار گذاشته شده‌اند. بااین‌حال، اغلب مردم بر این عقیده‌اند که این بازی‌ها نیز زمینه‌ی تفکرات بسیاری را ایجاد می‌کنند. اولین نتیجه‌ی نظریه‌ی بازی قضیه‌ی مینی ‌ماکس فون‌نویمن بود که تنها برای بازی‌هایی همچون بازی سکه کاربرد دارد و در آن، بازیکنان به‌صورت رقبای کینه‌توز مدل‌سازی شده‌اند. ممکن است گاهی اوقات تفاسیری بی‌اعتنا به نظریه‌ی بازی را مشاهده کنید که در آن‌ها فون‌نویمن همچون شخصیت دکتر استرنج لاو در فیلم معروف کوبریک و به‌عنوان مبارز جنگ سرد به کاریکاتور درآمده است. در این تفاسیر، به ما چنین گفته می‌شود که تنها یک استراتژیست نظامی دیوانه می‌تواند به فکر به‌کارگیری نظریه‌پردازی در زندگی روزمره بیفتد؛ زیرا تنها یک انسان دیوانه یا بیونیکی می‌تواند چنین تصور کند که جهان بازی‌ای با تعارضات صِرف است. مقاله‌های مرتبط:
معرفی کتاب «مزیت؛ چرا سلامت سازمانی از سایر عوامل مهم‌تر است؟» معرفی کتاب «9 کاری که افراد موفق به‌شکلی متفاوت انجام می‌دهند»
فون نویمن نابغه‌ای تمام‌عیار بود. اختراع نظریه‌ی بازی، تنها از دستاوردهای کوچک وی محسوب می‌شود. این درست است که در دوران جنگ سرد وی طرفدار جنگ بود؛ اما نه‌تنها دیوانه‌ای بیونیکی نبود؛ بلکه انسانی خوش‌مشرب و خوش‌ذات بود که دوست داشت زندگی‌اش را در خوشی بگذراند. وی همانند من و شما همکاری در تعارض‌ها را ترجیح می‌داد؛ اما می‌دانست راه همکاری بدین‌شکل نیست که مردم گاهی نتوانند ازطریق ایجاد دردسر کسب سود کنند. همکاری و تعارض دو روی یک سکه هستند و هیچ‌کدام را نمی‌توان با درنظرگرفتن دیگری کاملا درک کرد. با درنظرگرفتن بازی‌ای با تعارض صِرف، مانند بازی سکه، لازم نیست ادعا شود تمامی تعاملات انسانی رقابتی هستند. افزون‌براین، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند چون مثلا بازی همکاری صِرف است؛ پس تمامی تعاملات انسانی از نوع همکاری صرف هستند. نمونه‌ی این بازی نیز بازی رانندگی است؛ پس دو جنبه‌ی رفتاری انسان که متمایز از هم هستند، باید طوری دیده شود که مطالعه‌ی هر دو جنبه در آن واحد امکان‌پذیر باشد. دقت کنید اقتصاددانان میزان و درجه‌ی ریسک‌گریزی فرد را تمایلات شخصی وی می‌پندارند؛ درست همان‌طور‌که ممکن است آلیس بستنی شکلاتی را به وانیلی ترجیح دهد، صرف هزار دلار برای بیمه‌ی آتش‌سوزی خانه‌اش را نیز می‌تواند ترجیح دهد یا ندهد. برخی فیلسوفان، به‌ویژه جان راولزا اصرار می‌کنند وقتی از هر جایگزینی برای به‌حداکثر‌رساندن مطلوب‌بودن متوسط دفاع می‌کنید، ریسک‌گریزی عاقلانه است. باوجوداین، چنین تمایلاتی این نکته را فراموش می‌کنند که گرایش‌های بازیکنان دربرابر ریسک‌پذیری هنگام استفاده از روش فون‌نویمن و تخصیص سود به نتایج حاصل‌شده در نظر گرفته شده است. اقتصاددانان هنگام نسبت‌دادن ریسک‌گریزی به انزجار از فعل قمار دچار اشتباهی دیگر می‌شوند. نظریه‌ی فون‌نویمن، تنها زمانی منطقی است که بازیکنان درمقابل عمل قمار تمایلی خنثی دارند. در نظر کشیش پروتستان که خانه‌اش را بیمه می‌کند، بازیکنان به‌دلیل لذت‌بردن از قمار، قمار نمی‌کنند؛ بلکه تنها بدین‌سبب قمار را می‌پذیرند که از‌نظر آن‌ها احتمالات به‌نفع آن‌ها است.

برخی از تئوری‌های منطقی پایه‌های معنا‌شناسی بازی‌ها را تشکیل می‌دهند؛ مثلا فهمیدن اینکه بازی استراتژی برد دارد یا خیر. همچنین، دانشمندان علوم کامپیوتر بازی‌ها را برای مدل‌سازی محاسبات فعل‌و‌انفعالی به‌کار می‌برند. محاسبات فعل‌و‌انفعالی یعنی محاسباتی که در آن‌ها با جهان خارج ارتباط برقرار می‌شود. به‌عنوان مثالی از ارتباطی ساده میان محاسبه‌گر و محیط می‌توان به مطرح‌کردن پرسشی مانند درخواست ورودی یا پاسخ‌دادن به پرسشی مانند ارسال خروجی اشاره کرد. همچنین، نظریه‌ی بازی‌ها نقش مهمی در الگوریتم‌های آنلاین ایفا می‌کنند. در علوم کامپیوتر، الگوریتم آن‌لاین به الگوریتمی گفته می‌شود که ورودی‌های خود را قطعه‌به‌قطعه می‌تواند پردازش کند و به در‌دسترس‌بودن تمام ورودی‌ها در ابتدا نیازی نیست. درباره‌ی نویسنده و ناشر کتاب
سال 2007، کن بین مور ، ریاضی‌دان انگلیسی، کتاب «نظریه‌ی بازی» را با عنوان انگلیسی کامل «Game Theory: A Very Short Introduction» منتشر کرد. در ایران، انتشارات نوین این کتاب را با ترجمه‌ی مهدی ملک‌پور روانه‌ی بازار نشر کرده است.