آریا جوان - مطالعات نشان می‌دهند که گوزن شمالی، این حیوان عجیب برای زنده ماندن در مناطق سختی مثل قطب شمال حتی در خواب هم به خوردن غذا مشغول است.

ا وجود همه داستان‌های شنیده شده در مورد گوزن‌های شمالی که دسامبر هر سال مشغول کشیدن سورتمه در آسمان و رقصیدن روی پشت بام‌ خانه‌ها هستند، اما به نظر می‌رسد که شلوغ‌ترین زمان سال این حیوانات تابستان است. این حیوان عجیب مانند بسیاری از انسان‌ها برای مقابله با فصل پر فشار خود به چند وظیفه روی می‌آورد.
طبق تحقیقات جدیدی که در 22 دسامبر در Current Biology منتشر شد، گوزن شمالی به خوردن و خوابیدن همزمان می‌پردازد. به عبارت ساده‌تر این حیوان عجیب در حین چرت های‌کوتاه خود مشغول جویدن غذا است.
این جویدن که نشخوار نامیده می‌شود، باعث هضم بهتر غذای آن‌ها می‌شود. اگر حیوانات شب‌ها فرصت زیادی برای ریکاوری ناشی از فعالیت‌های روزانه (عمدتاً جستجوی غذا) برایشان باقی نمانده باشد و به قدر کافی استراحت نکرده باشند، این چرت‌های کوتاه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا خواب مورد نیاز بدنشان را تامین کنند.

گابریلا واگنر، جانورشناس موسسه تحقیقات زیست اقتصادی نروژ می‌گوید: «تا به حال نشخوار به عنوان بخشی از فرآیند هضم در نظر گرفته می‌شد، اما اکنون متوجه شده‌ایم که کارهای بسیار بیشتری انجام می‌دهد. این یک کار چند وظیفه‌ای محسوب می‌شود.»
بررسی مراحل خواب گوزن‌ها توسط محققان
واگنر و همکارانش از الکترودهای غیرتهاجمی نوار مغزی (EEG) که روی سر گوزن شمالی قرار داده شده بود برای نظارت بر امواج مغزی تحت سه شرایط نوری مختلف استفاده کردند: نور دائمی، تاریکی دائمی و نیمه روشن. آنها دریافتند که صرف نظر از سناریوی نور، گوزن‌های شمالی حدود 1 ساعت در روز را در خواب با حرکات سریع چشم (خواب REM) و حدود 5.5 ساعت در روز را در خواب بدون حرکات سریع چشم (خواب non-REM) سپری می‌کنند.

واگنر در ادامه افزود: «این موضوع برای من خیلی تعجب‌آور بود که میزان خواب آن‌ها اصلا تغییر نمی‌کند. من انتظار داشتم آنها هم مثل من، در زمستان بیشتر بخوابند». مورد دیگری که هم این نتایج را تعجب‌آور می‌کند این است که به نظر نمی‌رسد گوزن‌ها در روزهای طولانی تابستان زمانی برای خواب داشته باشند – تابستان بهترین زمان برای آنهاست تا به اندازه کافی غذا بخورند و برای زمستان سخت و فصل تولید مثل آینده آماده شوند.
به نظر می‌رسد کلید این تناقض در نشخوار نهفته باشد. نشخوار فرآیندی است که موجوداتی مثل زرافه، گوسفند و … (حیواناتی که عمدتا چیزهایی حاوی سلولز مثل علف و برگ می‌خورند) انجام می‌دهند. تجزیه این غذا دشوار است، بنابراین نشخوارکنندگان دارای چندین معده هستند.
هنگامی که این حیوانات علف می‌خورند، غذای آنها یک دور هضم را در اولین معده طی می‌کند. سپس آنها آن غذا را بالا آورده و دوباره آن را می‌جوند، سرانجام آن را از طریق سایر معده‌ها هضم کرده و دفع می‌کنند. فرآوری اضافی به این حیوان عجیب و سایر نشخوارکنندگان اجازه می‌دهد تا حداکثر مواد مغذی را از رژیم غذایی خود به دست آورند.
نشخوار گوزن شمالی هم در بیداری و هم در خواب!
پژوهشگران کشف کرده‌اند که نشخوار کردن گوزن علاوه بر هضم غذا، به او فرصت می‌دهد تا نیاز ذاتی خود به حدود 6.5 ساعت خواب در طول سال را برآورده سازد. ملانی فورر، نوروبیولوژیست بیمارستان کودکان دانشگاه زوریخ می‌گوید: «نکته جدید این است که می‌بینیم نشخوار کردن نه تنها برای هضم غذا اهمیت دارد، بلکه به نظر می‌رسد با این کار حیوانات همزمان دو کار را انجام می‌دهند.»

به‌گفته اولگ لیامین، پژوهشگر خواب در دانشگاه کالیفرنیای لس‌آنجلس و مؤسسه اکولوژی و تکامل A. N. Severtsov وابسته به آکادمی علوم روسیه، که خواب را در گونه‌های مختلف پستانداران بررسی کرده است، یافته چندوظیفگی گوزن شمالی را روی چندین گونه تکمیل می‌کند. این تحقیقات نشان داده‌اند که نشخوار کردن می‌تواند هم در بیداری و هم در خواب non-REM رخ دهد.
لیامین همچنین اشاره می‌کند که اگرچه گروه در مطالعه جدید، میزان نور دریافتی گوزن‌های شمالی را دستکاری کردند، اما این حیوانات در طول سال محیطی ثابت را تجربه کردند. این شرایط یکنواخت شامل دسترسی به هر مقدار غذایی که تمایل داشتند، دمایی ثابت و محافظت در برابر شکارچیان بود.
واگنر و فورر می‌گویند امیدوارند تحلیل‌های مشابهی را روی این حیوان عجیب در شرایط واقعی‌تری انجام دهند. واگنر در ادامه می‌گوید: «چنین پژوهشی می‌تواند به حل منازعات بین بومیان سامی که به چرای گوزن شمالی مشغولند و صنایع بهره‌بردار از منابع مانند جنگلداری کمک کند. در مورد نیاز گوزن شمالی به اینکه در آرامش دراز بکشد و نشخوار کند، دانش سنتی زیادی وجود دارد. به نظر من این مقاله واقعاً نشان می‌دهد که این فقط یک افسانه نیست، بلکه چیزی است که بسیار واقعی است و حیوانات با آن به دنیا می‌آیند.»