بزرگنمايي:

آریا جوان - مجله سلامت/ «دختر و پسر ندارد. مهم این است که فرزند سالم باشد.» این جمله کلیشه‌ای را بارها و بارها شنیده‌ایم. اما واقعیت آن است که اعماق دل افراد معمولا چیز دیگری می‌گوید.
به واقع انسان موجودی انتخابگر است و آرزوی دیرینه‌اش این بوده که جنسیت فرزندش را خودش تعیین کند و به اصطلاح جنسش جور باشد. این روزها بحث تعیین جنسیت جنین به موضوع داغی تبدیل شده که خیلی از همسران حتی در جوامع پیشرفته و تحصیلکرده‌ها به دنبال آنند. اما آیا واقعا می‌توانیم جنس فرزندمان را خود انتخاب کنیم؟
تلاش برای انتخاب جنسیت فرزند از گذشته‌های دور وجود داشته است. بسیاری از توصیه‌های افسانه‌ای که برای پسردار شدن پادشاهان ساخته شده بود، هنوز هم در میان مردم رواج دارد.
در تفکرات سنتی و قدیمی بیشتر انگشت اتهام جنسیت کودک، متوجه زن بود. دلیل آن هم این بود که هنوز مردم نمی‌دانستند دختر یا پسر بودن فرزند را سلول‌های جنسی مرد تعیین می‌کنند، اما امروزه با رشد علم، رویه عوض شده است.
به جرات می‌توان گفت بزرگ‌ترین تغییر ذهنیت بشر در خصوص جنسیت فرزند این است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا تمایل برای داشتن فرزند دختر بر پسر پیشی می‌گیرد . انگار با پیشرفت علم و فناوری، آرزوهای ما آدم‌ها هم رشد می‌کند و بزرگ‌تر می‌شود. راستی اگر انتخاب جنسیت فرزند آسان بود چند درصد افراد دختر یا پسر بودن کودکشان را انتخاب می‌کردند؟
در روایتی داریم که که از خوش یُمنی زن این است که فرزند اوّلش دختر باشد؛ البته این عبارت به معنای این نیست که اگر فرزند اوّلش پسر بود، پس این خانم بد یُمن است؛ نه، بلکه آنجا مسکوت مانده است.
مهمان همیشه برکت دارد؛ ولی یک موقع مهمانی به خانه می آید و شما می گویید: این مهمان عجب خیر و برکتی داشت؛ دختر نیز همینطور است. وقتی خدا به انسان دختر می دهد انگار باب روزی را هم باز می کند؛ یعنی پا قدم دختر آن قدر پر برکت است که آدم حس می کند، زندگی یک رنگ و بوی دیگری گرفته است؛ پس خداوند دخترها را بیشتر دوست دارد.

دختر و پسر ویژگی‌های ژنی متفاوت دارند
سال‌هاست که دانشمندان اعلام کرده‌اند هریک از والدین نیمی از آرایش ژنتیکی کودکشان را تامین می‌کنند. در خصوص تعیین جنسیت نیز این مساله صادق است، به نحوی که از دو کروموزم جنسی که هر فرد در سلول‌هایش دارد، یکی از پدر و یکی نیز از سوی سلول جنسی مادر تامین شده است.
در واقع مادر از نظر جنسی دارای فرمولXX است و تنها قادر است که برای تامین کروموزم جنسی فرزندش یک کروموزمX به او بدهد. اما سلول‌های جنسی مردانه دارای دو نوع هستند. نیمی از آنها حاوی کروموزم Y و نیمی دیگر حاویX است.
روش‌های تجربی: بیم‌ها و امیدها
ویژگی‌های متفاوت اسپرم‌ها برای ادامه حیات سبب شده است برخی دانشمندان علوم طب و فیزیولوژی با تکیه بر تجربیات علمی خود توصیه‌هایی برای پسردار شدن یا دختردار شدن داشته باشند.
دکتر لاندروم شتلز، برای اولین بار با انتشار یک کتاب روش‌های خاصی را برای انتخاب جنسیت جنین ارائه کرد و پس از آن پزشکان زیادی از این روش‌ها برای زوج‌های راغب بهره گرفتند.
به اعتقاد دکتر شتلز، زمان تخمک‌گذاری مادر و وقوع عمل لقاح نقش مهمی را در تعیین جنسیت فرزند ایفا می‌کند. در واقع روش‌های دکتر شتلز بر پایه تخمین زمان تخمک‌گذاری مادر بنا شده است.
او معتقد است اگر لقاح در فاصله کمتر از 12 ساعت از زمان تخمک‌گذاری به وقوع بپیوندد، احتمال پسردار شدن بیشتر است. اما به سب دوام کمتر اسپرم‌هایY دار در محیط رحم که به طور طبیعی اسیدی است، لقاح پس از زمانی بیش از یک روز از تخمک‌گذاری مادر، احتمال دختردار شدن را بیشتر خواهد کرد. اما آنچه اهمیت دارد، دانستن زمان تخمک‌گذاری است که کار ساده‌ای نیست.
از نظر بیولوژی زمان تخمک‌گذاری هر زنی به ویژگی‌های ژنتیکی و نیز اکتسابی وی بستگی دارد و اگرچه طبق یک اصل کلی فیزیولوژیک تخمک‌گذاری در نیمه سیکل قاعدگی (تقریبا 13 تا 15روز پس از اولین روز آخرین قاعدگی) رخ می‌دهد، اما زمان دقیق آن مشخص نیست و تنها با مونیتورینگ دقیق توسط دستگاه اولترا سوند قابل تشخیص است.
با این حال پزشکان معتقدند هنگام تخمک‌گذاری دمای بدن زن اندکی بالا می‌رود و با استفاده از این شاهد می‌توان زمان آن را تخمین زد. برای این کار زن باید هر روز دمای بدن خود را بگیرد و آن را یادداشت کند. روزی که دمای بدن وی نیم تا یک درجه زیاد شود، روز تخمک‌گذاری وی خواهد بود.
با این تفاصیل نمی‌توان دقت، خطاهای دید فرد و خطای ابزار سنجش دما را در این روش نادیده گرفت.
آیا تعیین جنسیت جنین اخلاقی است؟
پیشگیری از به دنیا آمدن نوزادان مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی وابسته به جنس، مانند هموفیلی، یکی از مهم‌ترین اهداف انتخاب جنسیت جنین است که البته به روشی مطمئن نیاز دارد. واقعیت آن است که روشPGD به عنوان تکنیکی پیشرفته در دنیا نه تنها می‌تواند امکان انتخاب جنسیت جنین را فراهم کند، بلکه می‌تواند گام بلندی به سوی تشخیص بیماری‌های ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی جنین باشد.
گذشته از بیماری‌های ژنتیکی، انتخاب جنسیت جنین بر اساس تمایل پدر و مادر با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌روست. مخالفان بر این عقیده‌اند که انتخاب بیشتر یک جنس ممکن است باعث بر هم خوردن تعادل جنسیتی در جامعه شود.
در حالی که متخصصان معتقدند تنها روش‌های مطمئن تعیین جنس جنین می‌تواند شانس صددرصد برای انتخاب را به پدر و مادر‌ها بدهد و تنها تعداد معدودی از زوجین تن به این روش‌های هزینه‌بر و مشکل می‌دهند. به همین سبب با توجه به تعداد اندک آنها چنین خطری جامعه را تهدید نخواهد کرد.
موافقان انتخاب جنس جنین نیز معتقدند یکی از امکاناتی که انتخاب جنسیت فرزند در اختیار جوامع قرار می‌دهد، تنظیم خانواده و کنترل جمعیت است. در بسیاری موارد تمایل به داشتن مثلا یک فرزند دختر در یک خانواده سبب می‌شود بارداری دوم، سوم و... به امید دختر شدن فرزند بعدی روی دهد. در حالی‌که با انجام روش‌های مطمئن انتخاب جنسیت شاید مشکل خانواده در بارداری اول حل شود و بارداری ناخواسته صورت نگیرد.