بزرگنمايي:

آریا جوان -
در مرگ دلخراش کودک متأثر از «عصر جدید»، خانواده مقصر است؟
k ١.٨
١
جام جم / بار‌ها هشدار داده بودند در پشت صحنه برنامه یک تیم پزشکی حاضر است که در صورت بروز حادثه به کمک شرکت‌کنندگان می‌شتابند. از سوی دیگر، شرکت‌کنندگان هم بعد از اجرا همیشه از سال‌ها تمرینشان برای اجرای چنین حرکاتی می‌گفتند. با این وجود، اما آنچه نباید می‌شد، حادث شد.
پدری می‌گوید پسر 12 ساله‌اش به تقلید از یکی از اجرا‌های برنامه عصر جدید طناب را بر گردنش آویخت تا حرکات نمایشی را امتحان کند و بازی بازی جان خود را جدی جدی از دست داد. سه‌شنبه هفته گذشته 18 تیر، جسد حلق‌آویز شده این نوجوان در حیاط منزلشان در بابل کشف شد. برخی انگشت اتهام را به سوی برنامه و تلویزیون گرفتند و پخش چنین برنامه‌ای برای همه گروه‌های سنی را باعث و بانی این رخداد خواندند، عده‌ای پشت عصر جدید درآمدند، از هشدار‌های پی درپی و ساعت دیرهنگام پخش آن گفتند و خانواده را مسؤول اصلی بروز چنین حادثه‌ای معرفی کردند.
در مرگ دلخراش کودک متأثر از «عصر جدید»، چه کسی مقصر است؟
هر چه بگوییم و این و آن را مقصر کنیم، سهیل از سفر رفته بازنمی‌گردد، اما با پرداختن به جزئیات این ماجرا و نگاه کارشناسی به آن شاید بتوان از بروز اتفاقات مشابه در آینده جلوگیری کرد. به همین منظور در ادامه به جزئیات این حادثه و اطلاعیه پلیس را بیان کردیم و از یک کارشناس رسانه در مورد نقش رسانه و خانواده در چنین ماجرا‌هایی پرسیده‌ایم.
12 سال داشت، نامش سهیل بود و در بخش گتاب روستای کرتیچ‌کلا (بالا‌میرکلاء) بابل زندگی می‌کرد. پدرش به رسانه‌ها می‌گوید: «یک شب برنامه عصر جدید را می‌دیدیم. آن قسمتی بود که شرکت‌کننده طنابی به دور گردنش انداخت و حرکات نمایشی اجرا می‌کرد. پسرم پرسید: بابا این‌ها چنین کاری انجام می‌دهند خفه نمی‌شوند؟ گفتم: این‌ها سال‌ها تمرین کرده‌اند و یک دکتر هم آنجا حضور دارد که اگر مشکلی پیش آمد کمکشان کند. گفتم پسرم این کار‌ها خیلی خطرناک است و نیاز به تمرین و مهارت زیادی دارد. به فرزندم تاکید کردم از این کار‌ها را انجام ندهی، گفت نه فقط سوال می‌کنم.»
طبق روایت خانواده، پسر شنیده، اما گوش نداده است. سهیل با دیدن حرکات نمایشی برخی گروه‌های شرکت‌کننده در برنامه تلویزیونی عصر جدید قصد انجام این حرکات را داشته و روزی که اعضای خانواده برای انجام کاری بیرون رفته بودند، فکر خود را عملی می‌کند. خسرو نصیرایی، پدر سهیل ادامه می‌دهد: پسر من گاهی کار‌های خطرناک انجام می‌داد من هم به او هشدار داده بودم که چنین کار‌هایی را وقتی تنهاست انجام ندهد. روز حادثه با پرچمی که در خانه داشتیم و در طبقه پایین خانه بود می‌خواسته به تقلید از حرکاتی که در آن برنامه دیده بود خودش را تاب دهد که پرچم را بالای میله‌ای که روی ستون خانه بود گذاشته و آویزان شده، اما گیر افتاد و نتوانست خودش را نجات دهد. اعضای خانواده پس از مراجعه به خانه با جسد حلق‌آویز فرزندشان مواجه شدند.
پلیس چه می‌گوید؟
پدر سهیل به ایسنا گفته است: فرزندم بازیگوش بود و خیلی به این برنامه‌ها توجه می‌کرد، اگه جلویش را می‌گرفتم تکرار برنامه را می‌دید و در حال حاضر نمی‌توان بچه‌ها را کاملا از این برنامه‌ها دور نگه داشت. به دوستانش گفته می‌خواهم برنامه عصر جدید اجرا کنم، اما توضیح نداد، به ما هم چیزی نگفته بود و از خلوتی خانه استفاده کرد... او به دنبال امتحان برنامه‌های هیجان‌انگیز بود، اما از این آزمون برنگشت. رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس مازندران در گفتگو با خبرنگار گروه حوادث جام‌جم در این‌باره بیان کرده است: فوت پسر 12 ساله را تایید می‌کنیم، اما علت و انگیزه‌اش مشخص نیست و موضوع تقلید از برنامه ادعای پدر این طفل است و نمی‌توان آن را تایید و تکذیب کرد. البته تحقیقات اولیه نشان می‌دهد متوفی اختلاف با خانواده و مشکلی در زندگی‌اش نداشته است.
تنها 5 کیلومتر تا بهشت
کودکان، من و شما نیستند که با دیدن سریال و برنامه تلویزیونی بتوانند خوب و بد آن را تمیز و تصاویرش را تجزیه و تحلیل کنند. هرچقدر از سواد رسانه‌ای بگوییم و درصدد آموزش آن در مدارس و... باشیم، در بعضی موارد با توجه به توانایی‌های ذهنی کودک و قدرت استدلال او در مواجهه با خطر زیاد نمی‌توان روی آموزش‌های پیشگیرانه حساب باز کرد.
به‌همین خاطر از این دست اتفاق‌های تلخ در ایران و آن‌سوی مرز‌ها بسیار افتاده است. مثلا همین چند سال پیش محمدمهدی، 12 ساله خواست به تقلید از سریال پنج کیلومتر تا بهشت روح شدن را امتحان کند تا در آن حال نزد خانواده‌اش بیاید، اما رفت و برنگشت. او مقابل چشمان برادر کوچک‌ترش روسری را به میله بارفیکس قلاب کرد، حلق‌آویز شد و تمام.
کی مقصره؟
ماجرای محمدمهدی حسابی برای سازندگان سریال دردسرساز شد و پای آن‌ها را به دادگاه کشاند، اما سوال اینجاست که واقعا رسانه در این میان تا چه حد موثر و مقصر است؟ رسانه می‌تواند برای برنامه‌هایش گروه سنی در نظر بگیرد که این مهم با توجه به فراگیر بودن تلویزیون چندان محلی از اعراب ندارد و سر آخر کار به‌دست خانواده می‌افتد. یعنی تلویزیون می‌تواند پیش از پخش برنامه اعلام خطر کند که مثلا هرگز در منزل حرکات شرکت‌کنندگان این برنامه را امتحان نکنید.
مجری و عوامل برنامه می‌توانند در طول آن تذکر دهند یا علامت ممنوعیت سنی زیر برنامه درج شود، اما به‌واقع همان‌گونه که در قصه تلخ سهیل شاهد بودیم، گاهی کنجکاوی‌بچه‌ها آن هم در سن و سالی خاص آن‌قدر زیاد است که کار از دست تلویزیون خارج و برای خانواده‌ها هم دشوار می‌شود. به‌ویژه آن‌که امروز اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی هم به میدان آمده‌اند و این‌که کودک یا نوجوان تصاویری با محتوای خطرناک یا نامناسب ببیند، احتمالش بیش از پیش است و جلوگیری از آن سخت.