بزرگنمايي:

مدتهاست چهره شهر آغشته به تصوير خاکستري رنگ حضور زنان و مردان معتاد شده است. تصاويري که با يک حمله ضربتي براي مدتي از صحنه حذف مي شوند و بعد از مدتي نه چندان طولاني پاورچين پاورچين به شهر باز مي گردند. به خيال همگان بهبوديافته اند اما پس از رهايي از کمپ تنها يار و همراهشان همان مواد است و بس. هماني که در حال خوش و حال بد همراهشان بوده است. اينگونه مي شود که براي حضور مجدد در پهنه شهرپس از مدتي غيبت، براي همنشيني با يارشان ابتدا خود را در لابه لاي بوته ها پنهان مي کنند و با گذشت زمان و درست زماني که چشم ها به ديدنشان عادت کرد در کوي و برزن مي خوابند و مي نشينند و گاهي بي پروا گوي سبقت را از خودروهاي در ترافيک مانده بزرگراه ها مي ربايند. حال که به وضوح مي توان فراواني اين گروه از افراد جامعه را در سطح شهر ديد چه بايد کرد و چگونه مي توان شهر را از وجود اين افراد پاکسازي کرد و اصلا چگونه مي توان به اين افراد کمک کرد؟ **حلقه گمشده وصل معتادان بهبوديافته با خانواده ها دکتر سيد محمد حسين جوادي عضو هيات مديره انجمن مددکاري اجتماعي ايران مي گويد: حضور معتادين در گوشه و کنار شهرها نه تنها مبلمان شهر را برهم مي زند بلکه حس امنيت را براي خانواده ها و به خصوص فرزندانمان در اين روزهاي تابستان از بين مي برد. او در ادامه به پروتکل اجتماعي اشاره مي کند و مي گويد: پرو‍ژه حمايت هاي اجتماعي براي معتادين بسيار کمرنگ است چراکه مصرف کننده مواد به مراکز ترک اعتياد فرستاده مي شود و تحت مراقبت هاي ويژه و دارودرماني مصرف را ترک کرده و بهبود مي يابد پس از آن به جامعه بازگردانده مي شود اما بدون هيچ برنامه حمايتي و پشتيباني. آنها فقط رها مي شوند به حال خودشان. اين مددکار اجتماعي اضافه مي کند: معتادين بهبوديافته هم از جامعه رانده شده اند و هم از خانواده بنابراين مسوولان بايد حلقه وصل آنها به خانواده و جامعه را فراهم کنند و آنها را به خانواده شان پيوند بزنند. او با ارائه پيشنهاد حمايت از خانواده اين افراد ادامه مي دهد: پيشنهاد مي کنم ماهيانه مبلغي به خانواده اين افراد تزريق شود تا آنها نيز درگير پرونده درمان قرار گيرند و با آموزش هاي مرتبط، شيوه مدارا با فرد مصرف کننده را بياموزند. به اعتقاد جوادي، مشکلات اين قشر از جامعه بسيار بيشتر از آن است که دولت بتواند به تنهايي آن را رفع کند. بر اين اساس او مي گويد: به زعم فرمايش رييس جمهور در خصوص پاکسازي شهر از حضور معتادان بايد گفت که کارنامه دولت در اين پروژه نه فقط در حال حاضر بلکه در تمام دوران گذشته نيز درخشان نبوده است. من پيشنهاد مي کنم که دولت سياستگذاري کند و بخشهاي غيردولتي از جمله سمن ها و کلينيک هاي مددکاري دست به کار شوند و اقدام کنند. **آنها را به حال خود وامگذاريد يکي از صحنه هاي بسيار ديده شده اين روزها، صحنه پاتوق معتادان رخ سوخته با لباس هاي مندرس در گوشه گوشه شهر است. تعدادي از آنها مناطق خوش آب و هوا را براي گذران زندگي انتخاب مي کنند و گروهي حتي در فاضلاب هاي شهري جمع مي شوند. اين انباشت و تجميع معتادان علتي دارد. آنها تنهايي خود را با امثال خود پر مي کنند چرا که نه خانواده يار و غمخوارشان است و نه جامعه. آنها به حال خود رها شده اند. جوادي به انباشت کلوني معتادان در شهر اشاره مي کند و مي گويد: يکي از مشکلات شهرها حضور معتادان به صورت کلوني هاي پراکنده در شهر است و اين موضوع يکي از مشکلات جمع آوري آنها است. بنابراين در ابتدا بايد بدانيم چرا معتادان به صورت کلوني انباشت مي شوند؟ اين مددکار اجتماعي اظهار مي دارد: بيشتر معتادان به دفعات به مراکز کمپ اعتياد مراجعه مي کنند و پس از ترک، از آن مرکز ترخيص مي شوند. ولي بعد از مدت کوتاهي و به دليل نداشتن حامي و پشتيبان مجددا به پاتوق هاي مصرف مواد مراجعه مي کنند و به اين چرخه باز مي گردند و اين روال بارها و بارها تکرار مي شود و نتيجه آن تشکيل کلوني هايي از جنس معتادان مي شود. اين عضو هيات مديره انجمن مددکاري اجتماعي ايران با تاکيد بر مشکل دار بودن اين چرخه ادامه مي دهد: رويکرد ما در مقوله اعتياد نه تنها کامل نيست بلکه در همين حد نيز مشکل دارد. منظور اين است که توجه مسوولين بيشتر به رويکردهاي پزشکي اين معضل اجتماعي و دارودرماني است . اين درحالي است که رويکرد اجتماعي بايد بيشتر از دارو درماني مورد توجه قرار گيرد. وي در تکميل اين مطلب مي گويد: معتادي که با دارودرماني بهبود مي يابد و از مراکز مربوطه مرخص مي شود پس از ورود به جامعه هيچ جايگاهي را براي خود پيدا نمي کند و مجددا به مصرف روي مي آورد و اين چرخه همچنان ادامه پيدا مي کند و اين حاصل بي توجهي به رويکرددهاي اجتماعي موضوع است. **پاکسازي شهر يا پاکسازي ذهن دکتر سيامک طهماسبي استاد دانشگاه و رييس مرکز مطالعات توسعه آموزش دانشگاه علوم بهزيستي مي گويد: پاکسازي شهر از معتادان و کارتن خواب ها يک راه حل جامع و مدبرانه نيست بلکه صرفاً فراموشي موقت اين آسيب مانند ساير آسيب هاست. وي با متهم کردن همه دست اندرکاران و مسوولين اين حوزه ادامه مي دهد: اين آسيب نشانه اي از بي مسووليتي و کم کاري همه به ويژه دستگاه هاي مسوول است اما راه حل زنجيره اي و پيوسته اي دارد. طهماسبي گام اول را اينگونه مي گويد: در مرحله اول جمع آوري محترمانه، تاکيد مي کنم محترمانه اين افراد توسط نيروي انتظامي بايد جمع آوري شود چرا که حفظ شان و شخصيت اين افراد به عنوان يک انسان از اهميت بسياري در روند بهبودي دارد. در مرحله دوم کمپ ها با کمک بخش خصوصي و نيروهاي مردمي تبديل به يک مکان انساني و درماني با رويکرد اجتماع محور گردند که در آن به همه نيازهاي اين درمانجويان توجه شود. اين استاد دانشگاه گام بعدي را تغيير نگرش و نگاه جامعه نسبت به اين گروه مي داند و اضافه مي کند: در مرحله بعد نگرش جامعه نسبت به اين افراد مثبت شود تا جايي که در صورت فراهم شدن فرصت اشتغال، با ديد منفي به آنان نگاه نشود و يا امکان ازدواج براي آنها فراهم گردد که در اين زمينه نقش صدا و سيما بسيار پررنگ خواهد بود. وي ادامه مي دهد: در مرحله بعد بايد در تحقيقاتي که در طول اين سال ها در خصوص آسيب ها از جمله اعتياد صورت گرفته يک بازنگري اساسي صورت گيرد و نقشه مشخصي براي همه مراکز ترسيم شود تا از نتيجه تحقيقات استفاده شود. **اما در آخر نديدن آنها به معناي نبود آنها نيست. هر چند در اين پاکسازي هم فوايدي نهفته است از جمله اثر رواني مثبت آنها بر شهروندان و عدم الگو گيري کودکان و نوجوانان. اما ضروري است که مداخلات مبتني بر تحقيقات با هدف پيشگيري و ارتقاء از دوران مهد و پيش دبستاني آغاز شود مداخلاتي که مبتني بر استفاده از پتانسيل خانواده، مربيان، مساجد و رسانه ها باشد. در مجموع در کشور به دليل نبود خردورزي متعهدانه در مديريت متمرکز آسيب ها و جرايم و نبود هماهنگي بين دستگاه هاي مختلف پيشرفت نمي کنيم و تنها به صورت موسمي و براي گزارش آمار اقداماتي صورت مي گيرد.